Jak skutecznie poprowadzić postępowanie wyjaśniające przed Rzecznikiem Praw Pacjenta

Pacjent, którego dobra osobiste w postaci uregulowanych w przepisach praw pacjenta zostały naruszone ma prawo domagać się zadośćuczynienia.

Uprawnienie o którym mowa powyżej jest możliwe do zrealizowania na drodze postępowania sądowego lub polubownego.  

Rzecznik o ile jest organem, który stoi na straży przestrzegania praw pacjentów, o tyle w ramach swoich uprawnień nie jest właściwy do przyznawania zadośćuczynienia z tytułu naruszenia praw pacjentów.

Jakie sprawy podejmuje Rzecznik Praw Pacjenta?

Rzecznik w ramach swojej działalności rozpoznaje sprawy z zakresu:

• postępowań wyjaśniających zgłoszonych indywidualnie
• praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów

Rzecznik podejmuje sprawy:

• na wniosek pacjenta
• z urzędu, gdy poweźmie informacje o możliwości naruszenia praw pacjenta

Rzecznik Praw Pacjenta ma też uprawnienia do udziału w procesie cywilnym, występuję wówczas po stronie pacjenta, z uprawnieniami przysługującymi prokuratorowi. 

Postępowanie wyjaśniające przed Rzecznikiem Praw Pacjenta 

Na podstawie przepisów ustawy o prawach pacjenta, pacjent, którego prawa zostały naruszone może złożyć wniosek o przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego.

Postępowanie inicjuje złożenie wniosku, który musi zawierać:

• oznaczenie osoby wnioskującej
• oznaczenie pacjenta którego postępowanie dotyczy
• opis stanu faktycznego 
• dokumentacje, w tym dokumentację medyczną potwierdzająca zasadność zgłoszenia

Do postępowania przed Rzecznikiem nie stosuje się przepisów kodeksu postępowania cywilnego. Właściwe będą przepisy procedury administracyjnej. 

Istotne więc dla wnioskodawcy wymogi dowodowe są znacznie uproszczone. 

Pacjent, bądź osoba inicjująca postępowanie wyjaśniające muszą więc wyłącznie uprawdopodobnić, że lekarz udzielający świadczeń zdrowotnych naruszył wskazane w ustawie prawa pacjenta. 

Zniesiony jest poniekąd rygor ciężaru dowodu wyrażony w artykule 6 kodeksu cywilnego, który spoczywa także na organie administracji publicznej, a więc Rzeczniku Praw Pacjenta.

Złożyłem wniosek, co dalej?

Rzecznik ocenia, czy doszło do naruszenia praw pacjenta. Jeżeli wynik analizy będzie pozytywny, zgodnie z przepisami rzecznik może: 

• przeprowadzić postępowanie wyjaśniające

rzecznik analizuje zgromadzone dokumenty oraz informacje uzyskane od szpitala 

• przeprowadzić kontrolę w szpitalu lub w placówce udzielającej świadczeń zdrowotnych 
• przekazać sprawę do właściwych organów 

do organów tych zalicza się min. podmiot sprawujący kontrole, prokuraturę, Rzecznika Praw Obywatelskich 

Rzecznik Praw Pacjenta przeprowadzi powstępowanie w sprawie naruszeń praw pacjenta przez podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych także bez wniosku 

• jeśli poweźmie informacje choćby uprawdopodabniającą naruszenie praw pacjenta
• jeśli zdarzenie będzie wskazywało na możliwe naruszenie praw większej liczby pacjentów (praktyki naruszające zbiorowe prawa pacjentów)

Zgodnie z przepisami ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta po zapoznaniu się z wnioskiem Rzecznik może:

• podjąć sprawę
• poprzestać na wskazaniu osobie wnioskującej bądź  pacjentowi przysługujących środków prawnych 
• przekazać sprawę według właściwości organów 
• nie podjąć sprawy

Po przeprowadzonym postępowaniu wyjaśniającym Rzecznik może:

• wyjaśnić osobie wnioskującej i pacjentowi, że nie stwierdził naruszenia praw pacjenta
• skierować wystąpienie do pomiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych, lekarza lub  szpitala, w których stwierdził naruszenie praw pacjenta 
• zwrócić się do organów nadrzędnych nad podmiotem udzielającym świadczeń zdrowotnych z wnioskiem o zastosowanie środków mających na celu zaprzestanie naruszeń praw pacjenta

W jakich sprawach zgłosić się do Rzecznika?

Ogólnie ujmując, Rzecznik Praw Pacjenta będzie właściwy dla spraw o naruszenie praw pacjenta, których katalog znajdziemy w ustawie o prawach pacjenta. 

Najistotniejsze, z uwagi na zdrowie i życie pacjentów są prawo do :

• świadczeń zdrowotnych udzielanych z należytą starannością,
• zgodnych z aktualną wiedzą medyczną 
• niezwłocznych

Niemniej jednak, Rzecznik jest podmiotem właściwym do rozpatrywania wniosków dotyczących naruszeń wszystkich praw pacjenta.

Tylko w 2021r. Rzecznik 1983 razy badał naruszenie poszczególnych praw. 

• 966 razy wydał decyzję stwierdzające naruszenie praw pacjenta
• 757 badał naruszenie prawa pacjenta do świadczeń zdrowotnych
• 291 zgłoszeń dotyczyło dostępu do dokumentacji medycznej
• 35 spraw dotyczyło prawa do poszanowania intymności i godności 
• 145 spraw dotyczyło prawa do informacji, 
• 70 odnosiło się do wyrażenia świadomej zgody na zabieg operacyjny
• 60,2 % skarg dotyczyło leczenia szpitalnego
• 12,5% ambulatoryjnej opieki specjalistycznej 
• 10,8% leczenia POZ
• 7,8% ratownictwa medycznego 

Rzecznik prowadzi także sprawy o praktyki naruszające zbiorowe prawa pacjentów

Zbiorowe naruszenie praw pacjentów ma miejsce wówczas, gdy praktyki stosowane przez szpitale, konkretnych lekarzy czy podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych wywiera wpływ w sferze prawnej grupy pacjentów.

Przepisy ustawy zawierają katalog naruszeń, są wśród nich:

• bezprawne zorganizowane działania lub zaniechania podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych 
• stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu zorganizowanie nielegalnego strajku lub akcji protestacyjnej

Postępowanie, którym mowa powyżej Rzecznik prowadzi na wniosek lub z urzędu. W trakcie jego trwania to podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych zobowiązany jest do przedstawienia dowodów na okoliczność przestrzegania praw pacjentów. 

Jeżeli przeprowadzone postępowanie pozwoli uznać praktykę podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych za naruszającą zbiorowe prawa pacjentów, zgodnie z przepisami ustawy Rzecznik Praw Pacjenta:

• nakaże jej zaniechania
• wskaże działania niezbędne do usunięcia skutków naruszenia zbiorowych praw pacjentów 
• nakaże złożenia raportu o stopniu realizacji zleconych działań 
• nałoży na podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych karę finansową 

Począwszy od 2021 roku Rzecznik Praw Pacjenta prowadził 355 postępowań w sprawiepryktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów. W 187 sprawach stwierdził, że podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych ruszały zbiorowe prawa pacjentów. 

Przykłady zbiorowych naruszeń praw pacjentów stwierdzonych przez Rzecznika:

• brak zapewnienia realnej możliwości rejestracji telefonicznej
• nieprzestrzeganie procedur higieniczno- sanitarnych 
• udostępnianie dokumentacji medycznej wyłącznie po złożeniu pisemnego wniosku
• brak czytelnej informacji o warunkach realizacji telefonicznej porady 
• wymaganie przez szpital aby osoby bliskie sprawowały opiekę nad hospitalizowanym pacjentem
• całkowity zakaz odwiedzin osób hospitalizowanych w szpitalach

Przykłady postępowań wyjaśniających prowadzonych przed Rzecznikiem Praw Pacjenta

• prawo do poszanowania godności i intymności 

Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej przyjmował pacjentów w rejestracji podmiotu leczniczego. Świadkami badania lekarskiego, którego elementem często było odsłonięcie części ciała byli inni pacjenci i osoby postronne. 

Rzecznik wskazał, że pacjenci powinni mieć zapewnioną intymną przestrzeń do badań. Co istotne, intymność dotyczy zarówno przeżyć wewnętrznych, psychicznych, jak i tych fizycznych. 

• pawo pacjenta do obecności osoby bliskiej podczas udzielania świadczeń zdrowotnych

 Pacjentka zgłosiła się do przychodni w celu potwierdzenia ciąży. Przekazała lekarzowi informację, że chce aby podczas wizyty towarzyszył jej mąż.

Lekarz nie wyraził zgody argumentując to tym, że obawia się o prawidłowy przebieg wizyty, który nie będzie możliwy w obecności męża pacjentki z uwagi na jego niewłaściwe zachowanie.

Zgodnie ze stanowiskiem Rzecznika, odmowa była nieuzasadniona.

Lekarz może odmówić obecności osoby bliskiej wyłącznie w sytuacji zagrożenia epidemicznego lub ze względu na bezpieczeństwo pacjenta. 

• prawo do świadczeń zdrowotnych zgodnych z aktualnym stanem wiedzy medycznej.

Pacjentka wykonywane miała badanie, diagnostykę obrazową. 

Aparat, używany do badania okazał się być niesprawny, co spowodowało, że wynik nie był miarodajny. 

Świadczenia zdrowotne powinny być udzielane w pomieszczeniach i przy użyciu urządzeń spełniających obowiązujące wymagania fachowe i sanitarne.

Podsumowując, postępowanie wyjaśniające, o którym mowa powyżej ma duże znaczenie dla osoby, której prawa jako pacjenta zostały naruszone. 

Lekarze, szpitale, czy też podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych nie zawsze są skore do współpracy z poszkodowanym pacjentem. 

Dzięki organowi administracji publicznej zyskujemy pewność, że nasza sprawa zostanie zbadana zgodnie z przepisami prawa.

Postępowanie pozwoli też na uzyskanie opinii biegłych lekarzy, która wraz z zebraną dokumentacją oraz decyzją Rzecznika stanowić będzie solidną podstawę do dochodzenia roszczeń. 

Postępowanie toczy się na podstawie przepisów, o których mowa w ustawie o prawach pacjenta, w celu zapewnienia najlepszej jego jakości warto skorzystać z pomocy profesjonalnego pełnomocnika. 

Prawnicy kancelarii TZLAW wielokrotnie sporządzali opinie na potrzeby postępowania przed Rzecznikiem Praw Pacjenta. 

Wieloletnie doświadczenie w sprawach z zakresu prawa medycznego da Państwu pewność, że nie tylko postępowanie wyjaśniające, ale i dalsze etapy dochodzenia roszczeń zostaną przeprowadzone przez profesjonalistów.