„Przewinienie zawodowe” lekarza może nastąpić poprzez naruszenie zasad etyki lekarskiej oraz naruszenie przepisów związanych z wykonywaniem zawodu lekarza. Wszyscy członkowie izb lekarskich podlegają odpowiedzialności zawodowej z tego tytułu.
Postępowanie w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy regulują przepisy zawarte w rozdziale V ustawy z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich (Dz. U. z 2021 r., poz. 1342 t.j. z dnia 22.07.2021 r., dalej jako: „ustawa o izbach lekarskich”) oraz wydane na jej podstawie rozporządzenia.
Ustawa o izbach lekarskich to najważniejszy akt prawny regulujący kwestie odpowiedzialności zawodowej lekarzy, jako że określa fundamentalne dla tego zagadnienia kwestie.
M.in. informuje, kto podlega odpowiedzialności i za jakie czyny lekarz może być pociągnięty do tej odpowiedzialności. Wskazuje także jakie kary można wymierzać lekarzowi oraz kiedy następuje przedawnienie przewinienia zawodowego. Ustawa określa także, jakie organy są właściwe w tych sprawach.
Odpowiedzialność zawodowa to odpowiedzialność za naruszenie zasad wykonywania zawodu oraz za naruszenie obowiązujących w danym zawodzie zasad etyki.
Członkowie izb lekarskich podlegają odpowiedzialności zawodowej za naruszenie zasad etyki lekarskiej oraz przepisów związanych z wykonywaniem zawodu lekarza. Naruszenia takie określane są mianem „przewinienia zawodowego” (art. 53 ustawy o izbach lekarskich).
W przypadku odpowiedzialności zawodowej lekarzy przepisy nie regulują dokładnie, za jakie czyny lekarzowi grozi kara. Katalog przewinień zawodowych jest otwarty, a zachowanie lekarza poddawane kompleksowej ocenie.
Art. 63. ustawy o izbach lekarskich zawiera wyliczenie przesłanek, w przypadku których postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy nie wszczyna się, a wszczęte umarza. A contrario należy przyjąć, że wszystkie nieujęte w art. 63 sytuacje dają podstawę do wszczęcia takiego postępowania.
Lekarz nie poniesie zatem odpowiedzialności zawodowej w przypadku, gdy czynu nie popełniono albo brak jest danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie jego popełnienia.
Podobnie, na odpowiedzialność lekarz nie naraża się, gdy czyn nie stanowi przewinienia zawodowego albo ustawy stanowią, że sprawca nie popełnia przewinienia zawodowego.
Podobnie jak w postępowaniu karnym — skazana może być jedynie osoba żywa. Stąd też postępowanie w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej nie może się toczyć, jeżeli obwiniony zmarł.
Postępowanie nie może się toczyć także, gdy nastąpiło ustanie karalności oraz w przypadku, gdypostępowanie w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy co do tego samego czynu tej samej osoby zostało prawomocnie zakończone albo wcześniej wszczęte toczy się.
Istotny jest także art. 64 ustawy o izbach lekarskich, który dodaje do powyższego katalogu przedawnienie karalności. Postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy nie można wszcząć, jeżeli od chwili popełnienia czynu upłynęły 3 lata. Karalność przewinienia zawodowego ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło 5 lat. Jeżeli jednak czyn lekarza stanowi jednocześnie przestępstwo, ustanie karalności przewinienia zawodowego następuje nie wcześniej niż ustanie karalności przestępstwa.
Należy przy tym nadmienić, że bieg przedawnienia do wszczęcia postępowania przerywa każda czynność rzecznika odpowiedzialności zawodowej.
Zgodnie z art. 54 ustawy o izbach lekarskich postępowanie w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy toczy się niezależnie od postępowania karnego lub postępowania dyscyplinarnego dotyczącego tego samego czynu.
Nie ulega wątpliwości, że przewinienie zawodowe lekarza może jednocześnie skutkować odpowiedzialnością karną lub dyscyplinarną. Czyn lub zaniechanie lekarza, które mogą stanowić przewinienie zawodowe, mogą jednocześnie stanowić podstawę odpowiedzialności karnej lub dyscyplinarnej.
Wszystkie trzy postępowania mogą toczyć się jednocześnie — ale nie muszą. Postępowanie w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy może być zawieszone do czasu ukończenia postępowania karnego lub dyscyplinarnego.
Warunkiem takiego zawieszenia jest uznanie przez właściwy organ, że wynik postępowania karnego lub dyscyplinarnego może mieć wpływ na rozstrzygnięcie w postępowaniu w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy. Zgodnie z art. 62 ustawy o izbach lekarskich prawomocne rozstrzygnięcie sądu kształtujące prawo lub stosunek prawny jest wiążące dla organów prowadzących postępowanie z zakresu odpowiedzialności zawodowej.
Stronami postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy są różnie określane w zależności od etapu postępowania.
Na etapie postępowania przygotowawczego stronami są pokrzywdzony (osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przewinienie zawodowe — art. 57 ust. 1 ustawy o izbach lekarskich) oraz lekarz, którego dotyczy postępowanie.
Po wydaniu przez rzecznika odpowiedzialności zawodowej postanowienia o przedstawieniu zarzutów lub skierowania przeciwko lekarzowi do sądu lekarskiego wniosku o ukaranie stronami postępowania są natomiast pokrzywdzony i obwiniony lekarz.
W postępowaniu przed sądem lekarskim stroną jest również rzecznik odpowiedzialności zawodowej (lub jego zastępca).
Postępowanie w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej rozpoczynają czynności sprawdzające.
Czynności te mają na celu wstępne zbadanie okoliczności koniecznych do ustalenia, czy istnieją podstawy do wszczęcia kolejnego etapu postępowania, czyli postępowania wyjaśniającego.
Poza możliwością przesłuchania w charakterze świadka osoby składającej skargę na lekarza — analogicznie jak w postępowaniu karnym, na tym etapie nie przeprowadza się dowodu z opinii biegłego ani żadnych czynności wymagających spisania protokołu.
Jeżeli w wyniku czynności sprawdzających organ uzna, że istnieją podstawy do dalszego postępowania, następuje postępowanie wyjaśniające. Jego celem jest ustalenie, czy został popełniony czyn mogący stanowić przewinienie zawodowe. Prowadzi je rzecznik odpowiedzialności zawodowej.
Rzecznik odpowiedzialności zawodowej niezwłocznie po otrzymaniu informacji wskazującej na możliwość popełnienia przewinienia zawodowego jest obowiązany wydać postanowienie o wszczęciu bądź o odmowie wszczęcia postępowania wyjaśniającego. Postanowienie doręcza się stronom.
Na tym etapie postępowania powinno nastąpić wyjaśnienie okoliczności sprawy. W tym celu rzecznik może przesłuchiwać pokrzywdzonego i inne osoby w charakterze świadków, powoływać i przesłuchiwać biegłych lub specjalistów, jak również przeprowadzać inne dowody.
Postępowanie wyjaśniające to także moment, w którym następuje zebranie, zabezpieczenie i w niezbędnym zakresie utrwalenie dowodów dla sądu lekarskiego.
W przypadkach niecierpiących zwłoki, w szczególności wtedy, gdy mogłoby to spowodować zatarcie śladów lub dowodów przewinienia zawodowego, art. 71 ustawy o izbach lekarskich przyznaje rzecznikowi możliwość przesłuchania lekarza w charakterze obwinionego jeszcze przed wydaniem postanowienia o przedstawieniu zarzutów, jeżeli zachodzą warunki do sporządzenia takiego postanowienia.
Jest to jednak sytuacja bardzo wyjątkowa i rzecznik powinien taką decyzję wyczerpująco uzasadnić. W piśmiennictwie wskazuje się, że do podjęcia takiej czynności niezbędne jest, po pierwsze, istnienie dowodów, które wskazują na fakt popełnienia przez lekarza przewinienia zawodowego. Po drugie, muszą wystąpić okoliczności uprawdopodabniające, że kontynuowanie postępowania wyjaśniającego bez przedstawienia zarzutów mogłoby spowodować zatarcie dowodów.
W przypadku stwierdzenia znamion przewinienia zawodowego konieczne jest także ustalenie kto jest obwinionym. Ustalenie osoby obwinionej wbrew pozorom bywa przedmiotem postępowania wyjaśniającego stosunkowo często.
Doniesienia prasowe, czy skargi pacjentów często wskazują na nieprawidłowości, lecz nie precyzują, kto dokładnie jest odpowiedzialny za zaistniałą sytuację. Jeżeli okaże się, że skarga w rzeczywistości nie dotyczy żadnego z lekarzy, lecz sanitariusza, farmaceuty, czy innego pracownika służby ochrony zdrowia, wówczas rzecznik ma obowiązek odmówić wszczęcia postępowania.
Jeżeli zebrany w postępowaniu wyjaśniającym materiał dowodowy wskazuje na fakt popełnienia przewinienia zawodowego, rzecznik odpowiedzialności zawodowej wydaje postanowienie o przedstawieniu lekarzowi zarzutów.
Zarzuty przedstawia się lekarzowi osobiście lub doręcza się na piśmie, informując go o przysługujących mu prawach, w tym o prawie do złożenia wyjaśnień.
Kolejnym etapem postępowania jest już postępowanie przed sądem lekarskim, które może zakończyć się ukaraniem bądź uniewinnieniem lekarza od stawianych mu zarzutów.
Sprawy w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy rozpoznają okręgowe sądy lekarskie i Naczelny Sąd Lekarski. Właściwy do rozpoznania sprawy w pierwszej instancji jest okręgowy sąd lekarski izby lekarskiej, której obwiniony jest członkiem w chwili wszczęcia postępowania.
Istotną częścią tego etapu jest postępowanie dowodowe. Organ prowadzący postępowanie w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy przeprowadza dowody na wniosek stron albo z urzędu, a jeżeli stwierdzenie okoliczności mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy wymaga wiadomości specjalnych, zasięga się opinii biegłego lub specjalisty.
Warto w tym miejscu podkreślić, że w myśl art. 59 ust. 4 ustawy o izbach lekarskich składanie przez lekarza zeznań i wyjaśnień w zakresie okoliczności objętych postępowaniem w trakcie postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy nie stanowi naruszenia tajemnicy lekarskiej.
Wreszcie, ostatnim etapem postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarza jest postępowanie wykonawcze.
Warto zauważyć, że art. 112 ustawy o izbach lekarskich posiłkowo odsyła do stosowania przepisów Kodeksu postępowania karnego w postępowaniu w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy. Wyraźnie wyłączone jest jednak stosowanie w tym zakresie przepisów o postępowaniu przygotowawczym. Oznacza to, że stosowanie posiłkowe przepisów tego Kodeksu do pierwszych dwóch etapów postępowania, tj. czynności sprawdzających i postępowania wyjaśniającego jest niemożliwe.
Lekarz, wobec którego w toku postępowania wyjaśniającego rzecznik odpowiedzialności zawodowej wydał postanowienie o przedstawieniu zarzutów lub przeciwko któremu skierował do sądu lekarskiego wniosek o ukaranie, staje się obwinionym.
Każdy obwiniony ma prawo ustanowić do dwóch obrońców. Może ich swobodnie wybrać spośród lekarzy, adwokatów lub radców prawnych. Wybór ten najczęściej zależy od charakteru sprawy i stawianych obwinionemu zarzutów. Niemniej, wśród obrońców zawsze warto mieć doświadczonego w dziedzinie prawa medycznego prawnika.
Choć na uzasadniony wniosek obwinionego, sąd lekarski może ustanowić obrońcę z urzędu (również spośród lekarzy, adwokatów lub radców prawnych), to zdecydowanie korzystniejszym rozwiązaniem jest samodzielny wybór obrońcy.
Z chwilą wydania postanowienia o przedstawieniu lekarzowi zarzutów rzecznik odpowiedzialności zawodowej ma obowiązek poinformować obwinionego o prawie do złożenia wyjaśnień.
W większości przypadków jest to moment, w którym warto przedstawić swoje stanowisko w sprawie. Napisane z pomocą doświadczonego prawnika, który podpowie nam, na jakie szczegóły warto zwrócić uwagę i jakie okoliczności należy podkreślić może okazać się kluczowym dla zakończenia postępowania dokumentem.
Kancelaria TZLAW oferuje swoje usługi nie tylko pacjentom, ale także lekarzom będącym stroną w postępowaniu w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej. Nasze bogate doświadczenie w dziedzinie prawa medycznego pozwala nam skutecznie działać zarówno na rzecz pokrzywdzonych pacjentów, jak i obwinionych lekarzy.
Wśród praw przysługujących obwinionemu niewątpliwie jednym z najistotniejszych jest także prawo do zaznajomienia się z materiałami postępowania wyjaśniającego. Jeżeli istnieją podstawy do sporządzenia wniosku o ukaranie, rzecznik odpowiedzialności zawodowej ma obowiązek zawiadomić obwinionego i jego obrońców o terminie końcowego zaznajomienia z materiałami postępowania wyjaśniającego wraz z pouczeniem o możliwości uprzedniego przejrzenia akt.
Zaznajomiwszy się z materiałami obwiniony i jego obrońcy mają 14 dni na złożenie ewentualnych wniosków o uzupełnienie postępowania. Również w tym przypadku nieoceniona jest pomoc właściwego prawnika. Zespół Kancelarii TZLAW posiada doświadczenie, które pozwala nam rozeznać jakie wnioski warto zgłosić w celu wykazania słuszności twierdzeń reprezentowanej strony.
Wreszcie, należy pamiętać, że na wniosek obwinionego lekarza prawomocne orzeczenie uniewinniające go w sprawach z zakresu odpowiedzialności zawodowej lekarzy podlega opublikowaniu w biuletynie okręgowej izby lekarskiej, której lekarz jest członkiem, na jej koszt. Jest to niezwykle istotna z perspektywy lekarza możliwość przywrócenia dobrego imienia i renomy.
Możesz być pewny, że twój pełnomocnik z Kancelarii TZLAW zadba o należyte upublicznienie korzystnego dla ciebie orzeczenia!
Zgodnie z art. 61 ustawy o izbach lekarskich nie można pociągnąć do odpowiedzialności zawodowej obwinionego, dopóki popełnienie przewinienia zawodowego nie zostało udowodnione i stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lekarskiego. Wszelkie wątpliwości, których nie da się usunąć w toku postępowania, należy zaś tłumaczyć na korzyść obwinionego.
Artykuł ten wyraża fundamentalną zasadę domniemania niewinności. Zasada ta unormowana została również w art. 42 ust. 1 Konstytucji RP oraz w art. 5 Kodeksu postępowania karnego.
W myśl zasady domniemania niewinności, do czasu udowodnienia popełnienia przewinienia obwiniony nie może zostać ukarany. Udowodnienie dotyczy zarówno faktu popełnienia przewinienia przez obwinionego, jak i wykazania jego winy.
Każdy wobec kogo wszczynane jest postępowanie w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej, powinien tej zasadzie pamiętać. Rolą lekarza w tym postępowaniu nie jest udowodnienie braku winy, lecz ewentualnie odparcie zarzutów. Organy prowadzące postępowanie kształtują bowiem swoje przekonanie na podstawie przeprowadzonych dowodów, ocenianych swobodnie z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego.
Dlatego też tak istotne jest wsparcie merytoryczne doświadczonego prawnika, które możesz uzyskać w Kancelarii TZLAW.
Jeżeli stwierdzenie okoliczności mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy wymaga wiadomości specjalnych, zasięga się opinii biegłego lub specjalisty. Ci zaś, poza usprawiedliwionymi przypadkami, powinni żądanych informacji organowi udzielić.
Jeżeli świadek, biegły lub specjalista bez usprawiedliwienia nie stawił się na wezwanie rzecznika odpowiedzialności zawodowej, lub na rozprawę przed sądem lekarskim albo bezpodstawnie odmawia zeznań, rzecznik odpowiedzialności zawodowej lub sąd lekarski może zwrócić się do właściwego sądu rejonowego o podjęcie działania.
Sąd może w takim przypadku nałożyć karę za nieusprawiedliwione niestawiennictwo albo za odmowę zeznań, a nawet zarządzić przymusowe sprowadzenie świadka, biegłego lub specjalisty.
W przypadku gdy zebrane dowody wskazują z dużym prawdopodobieństwem, że lekarz, którego dotyczy postępowanie, lub obwiniony popełnił ciężkie przewinienie zawodowe, a rodzaj tego przewinienia wskazuje, że wykonywanie przez obwinionego zawodu lekarza zagraża bezpieczeństwu pacjentów lub grozi popełnieniem kolejnego przewinienia zawodowego, sąd lekarski, na wniosek rzecznika odpowiedzialności zawodowej, wydaje postanowienie o tymczasowym zawieszeniu prawa wykonywania zawodu albo o ograniczeniu zakresu czynności w wykonywaniu zawodu lekarza przez obwinionego na okres do roku.
Tymczasowe zawieszenie prawa wykonywania zawodu albo ograniczenie zakresu czynności w wykonywaniu zawodu lekarza jest zatem możliwe jeszcze przed rozstrzygnięciem sprawy przez sąd. Co więcej, postanowienie takie jest natychmiast wykonalne.
Na takie postanowienie obwinionemu przysługuje zażalenie do Naczelnego Sądu Lekarskiego (wnoszone za pośrednictwem okręgowego sądu lekarskiego, który wydał postanowienie) w terminie 14 dni od dnia jego doręczenia. Składając takie zażalenie zdecydowanie warto skorzystać z pomocy profesjonalisty, co znacząco zwiększa szansę na jego pozytywny skutek.
Katalog kar możliwych do orzeczenia przez sąd lekarski został wskazany w art. 83 ustawy o izbach lekarskich.
Zgodnie z nim sąd lekarski może zastosować:
Co więcej, w niektórych przypadkach sąd lekarski może zarządzić opublikowanie orzeczenia w biuletynie okręgowej izby lekarskiej, której obwiniony jest członkiem. Naczelna Rada Lekarska prowadzi także Rejestr Ukaranych Lekarzy.
Warto jednak pamiętać, że sąd lekarski może umorzyć postępowanie w przypadku przewinienia mniejszej wagi albo jeżeli orzeczenie wobec obwinionego kary byłoby oczywiście niecelowe ze względu na rodzaj i wysokość kary prawomocnie orzeczonej za ten sam czyn w innym postępowaniu przewidzianym przez ustawy, a interes pokrzywdzonego temu się nie sprzeciwia.
Współpracując z profesjonalnym pełnomocnikiem z Kancelarii TZLAW masz znacznie większą szansę na wygraną!
Nasi doświadczeni prawnicy nie tylko pomogą ci przejść przez wszystkie etapy postępowania, ale także zadbają, by twoje stanowisko zostało należycie zaprezentowane. Meandry postępowań w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy nie są nam obce, dzięki czemu możemy profesjonalnie i skutecznie reprezentować w ich toku zarówno pacjentów jak i lekarzy.
Skontaktuj się z nami!
Zostaw swój telefon, a oddzwonimy do Ciebie, by udzielić pomocy Tobie lub Twoim bliskim.
Kontakt
Waga zagadnienia nieuzasadnionego wypisu ze szpitala Nieuzasadniony wypis ze szpitala to problematyczne zagadnienie, które dotyczy zarówno pacjentów, jak i personelu medycznego. W kontekście prawnym tego rodzaju działanie może prowadzić do poważnych konsekwencji. Miałyby one miejsce zarówno […]
Sepsa w szpitalu może powstać np. w wyniku zakażenia szpitalnego w trakcie leczenia Sepsa, często nazywana posocznicą, jest poważnym stanem medycznym, który wynika z reakcji organizmu na infekcję. Może prowadzić do znacznego uszczerbku na zdrowiu, a nawet śmierci. Z tego względu, kiedy […]
Przedłużenie prawa wykonywania zawodu lekarza dla obywateli Ukrainy Temat przedłużenia prawa wykonywania zawodu lekarza przez obywateli Ukrainy nabiera szczególnego znaczenia. Dzieje się tak w obliczu rosnącego zapotrzebowania na usługi medyczne w Polsce. Dzieje się to szczególnie […]