Przełomowym odkryciem, którego w latach dwudziestych ubiegłego wieku dokonał Alexander Fleming, była penicylina-pierwszy antybiotyk. Ten sam naukowiec, wraz z odkryciem nowego leku opisał zjawisko antybiotykoodporności, czyli nabywania przez bakterię odporności na dany antybiotyk wskutek jego regularnego stosowania. O ile w czasach Fleminga zjawisko to było teoretyczne, tak obecnie już występuje kilkanaście patogenów, które są oporne na antybiotyki i tym samym wywołują choroby, które mogą być śmiertelne. W najbliższych dziesięcioleciach odpornych na antybiotyki patogenów będzie przybywać, zwłaszcza w szpitalach, w których używa się najwięcej środków i leków bakteriobójczych.
Warto zwrócić uwagę, że patogeny alarmowe to nie tylko bakterie, ale także oporne na leczenie grzyby i wirusy.
Patogen alarmowy czyli również szczep alarmowy, alert patogenny to najczęściej szczep bakterii, który wytworzył mechanizm oporności na antybiotyki i chemioterapeutyki. Tego typu drobnoustroje najczęściej występują w szpitalach i stanowią źródło zakażeń szpitalnych, które są trudne w leczeniu i powodują powikłania, a nawet mogą prowadzić do śmierci pacjenta. Z tego względu, placówki medyczne monitorują występowanie szczepów alarmowych, a każde zakażenie szpitalne takim szczepem jest rejestrowane i zgłaszane organom inspekcji sanitarnej.
Bezpośrednią przyczyną rozwinięcia się mechanizmów obronnych u bakterii jest szerokie stosowanie antybiotyków w placówkach medycznych. Bakterie antybiotykoodpornie nie tylko potrafią przetrwać w środowisku szpitalnym, ale potrafią przekazywać informację na temat sposobu przetrwania między sobą w obrębie tego samego gatunku, jak również między gatunkami.
Wobec narastającego zjawiska antybiotykoodporności lista patogenów alarmowych objęta została rozporządzeniem Ministra zdrowia z dnia 22 stycznia 2021 roku w sprawie listy czynników alarmowych.
Według tego rozporządzenia patogenami alarmowymi są bakterie, grzyby i wirusy oporne na antybiotyki i leki przeciwwirusowe, takie jak:
ESBL to enzym produkowany przez niektóre bakterie, który reaguje z poszczególnymi grupami antybiotyków np. penicyliną i cefalosporynami. W wyniku tej reakcji, antybiotyki tracą swoje właściwości bakteriobójcze, co w konsekwencji powoduje, że bakterie produkujące enzym staja się oporne na leczenie.
Bakterie zdolne do produkcji enzymu znajdują się najczęściej w układzie pokarmowym i są to takie szczepy jak np.: Klebsiella pneumoniae i E. coli. Przyjmuje się, że po w organizmie ludzkim znajduje się najwięcej bakterii ESBL po leczeniu antybiotykami. Obecność tych patogenów ujawnia się, jeżeli wydostaną się poza układ pokarmowy np. do układu moczowego. Zatem obecność patogenów ESBL w układzie pokarmowym nie jest zagrożeniem, ale wiąże się z ryzykiem przedostania się tych bakterii do innego układu np. podczas zabiegu medycznego. Oporne szczepy, produkujące enzym ESBL dostając się poza układ pokarmowy powodują zakażenia o ciężkim przebiegu. Dotyczy to szczególnie układu moczowego i infekcji związanych z pęcherzem moczowym i nerkami.
Bakterie produkujące enzym ESBL są znane medycynie od dawna. Naturalnym miejscem kolonizacji tych drobnoustrojów jest układ pokarmowy człowieka. Wskutek rozwoju medycyny polegającego na coraz częstszym stosowaniu antybiotyków o szerokim zakresie terapeutycznym, zwiększa się ilość nosicieli bakterii ESBL. Tym samym coraz częściej w placówkach medycznych dochodzi do zakażeń o ciężkim przebiegu, wywołanych tymi patogenami. Enzym ESBL rozkłada większość znanych antybiotyków, co powoduje, że bakterie go produkujące są odporne na większość leków. Dlatego kolonie takich drobnoustrojów są patogenem alarmowym, a szpitale i inne placówki medyczne mają obowiązek monitorowania i zgłaszania ewentualnych zakażeń.
Do zakażeń bakteriami opornymi na leczenie antybiotykami najczęściej dochodzi w obrębie układu moczowego i oddechowego. Patogeny mogą wniknąć w nieprawidłowo zabezpieczoną ranę. Ze względu na ograniczone metody leczenia tych zakażeń, w krótkim czasie może rozwinąć się sepsa, czyli uogólniona reakcja zapalna organizmu na zakażenie bakteriami, grzybami lub wirusami.
Szczególnie narażonymi na choroby wywołane tym rodzajem bakterii, wirusów lub grzybów są pacjenci przebywający w szpitalach, poddawani zabiegom i z osłabioną odpornością. Do najcięższych powikłań w wyniku zakażenia bakteriami uodpornionymi na antybiotyki, oprócz sepsy zalicza się zapalenie opon mózgowych. Narażeni są na nie zwłaszcza chorzy przebywający na oddziałach intensywnej terapii i najmłodsi. Zapalenie opon mózgowych zaczyna się najczęściej sztywnością karku i światłowstrętem. Pacjent z takimi objawami wymaga przeprowadzenia szczegółowych badań takich jak np. pobranie płynu mózgowo rdzeniowego i hospitalizacji.
Choroby wywołane bakteriami antybiotykoodpornymi o średnim przebiegu objawiające się np. biegunką, bólem brzucha, osłabieniem często spotyka się na oddziałach geriatrii i w zakładach opiekuńczo leczniczych. Tam też istnieje największa populacja nosicieli bakterii produkujących ESBL, ze względu na częstotliwość stosowania szeroko działających antybiotyków.
Objawy takie jak wysoka gorączka, dreszcze, kaszel, ropna wydzielina z górnych dróg oddechowych lub rany, bóle w klatce piersiowej oraz zatrzymanie moczu mogą świadczyć o ciężkim przebiegu zakażenia patogenami opornymi na antybiotyki i wymagają natychmiastowej reakcji ze strony personelu medycznego.
Bakterie ESBL występują u zdrowych ludzi i nie powodują żadnych objawów. Choroba wywołana tymi drobnoustrojami pojawia się wskutek spadku odporności, innej choroby np. w wyniku osłabienia pacjenta zakażonego koronawirusem, zabiegów medycznych, leczenia antybiotykami i lekami immunosupresyjnymi stosowanymi np. po przeszczepie szpiku kostnego.
Do zakażeń patogenami wywołującymi choroby oporne na leczenie dochodzi najczęściej w szpitalach, zwłaszcza na oddziałach intensywnej terapii. Wynika to z faktu, że to właśnie tam przebywają chorzy z obniżoną odpornością. Ponadto, w placówkach medycznych stosuje się szeroko spektralne antybiotyki i środki bakteriobójcze, co powoduje uodparnianie się obecnych tam drobnoustrojów.
Podczas wykonywania operacji lub innego zabiegu w szpitalu personel medyczny może zakazić pacjenta drobnoustrojami, przenosząc je na rękach, narzędziach, a także spowodować przemieszczenie się bakterii np. z układu trawiennego do moczowego.
Dlatego, aby nie dopuścić do rozwoju choroby wywołanej patogenami u pacjenta przebywającego w szpitalu, bardzo ważne jest zachowanie zasad higieny przez personel medyczny. Dotyczy to nie tylko lekarzy i pielęgniarek, ale salowych, które powinny w prawidłowy sposób sprzątać sale chorych.
Zakażenie szpitalne, czyli inaczej powikłanie septyczne to zgodnie z ustawą z dnia 5 grudnia 2008 roku o zwalczaniu oraz zapobieganiu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, zakażenie, które nastąpiło w związku z pobytem w szpitalu lub w wyniku przebytego leczenia. Zakażenie szpitalne musi nastąpić w związku z pobytem w placówce medycznej, czyli do zakażenia musi dojść w tej placówce. Najczęściej za zakażenie szpitalne uznaje się chorobę, która wystąpiła w okresie 48-72 godzin od udzielenia świadczenia zdrowotnego. Część zakażeń zalicza się do chorób o długim okresie wylęgania, są to np.: WZW typu B i C, HIV, gruźlica. W takich przypadkach okres wylęgania może trwać od dwóch tygodni do wielu lat.
Nie każde zakażenie w szpitalu jest wywołane przez patogen zaliczany do czynników alarmowych. Jednakże, według statystyk to najczęściej w szpitalach dochodzi do zakażenia drobnoustrojami opornymi na leczenie w tym bakteriami antybiotykoodpornymi. Przyczynami takich zakażeń niejednokrotnie jest niedbalstwo personelu medycznego czy brak stosowania zasad higieny w placówce medycznej. Pacjent, który został zakażony w szpitalu lub przychodni patogenem antybiotykoodpornym powinien dochodzić swoich praw przed sądem, ponieważ każde tego typu zakażenie jest narażeniem zdrowia, a nawet życia.
Pozywając szpital o odszkodowanie za szkodę powstałą w wyniku zakażenia patogenem alarmowym, należy wykazać łącznie kilka przesłanek takich jak:
Co prawda wystarczy, że poszkodowany lub jego rodzina tylko uprawdopodobni, że do zakażenia doszło w pozywanej placówce medycznej, w wyniku zaniedbań po stronie personelu, to dochodzenie swoich praw przed sądem jest trudne i warto skorzystać z pomocy kancelarii prawnej zajmującej się tego typu sprawami.
Warto dodać, że na podstawie ustawy o prawach pacjenta, istniejemożliwość pozasądowego dochodzenia odszkodowania za wyrządzone błędy medyczne. Warunkiem jest złożenie wniosku o ustalenie zdarzenia medycznego (zakażenia szpitalnego) do wojewódzkiej komisji do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych. Składając wniosek, warto zasięgnąć pomocy prawnika, który podpowie, co w nim zawrzeć.
Choroby wywołane bakteriami opornymi na antybiotyki, do których zalicza się bakterie produkujące enzym ESBL są realnym zagrożeniem dla pacjentów przebywających na oddziałach szpitalnych. Jedną z głównych przyczyn powstawania nowych, opornych na leczenie szczepów jest nadużywanie antybiotyków w leczeniu pacjentów. Patogeny alarmowe spotykane są w szpitalach, zakładach opiekuńczo leczniczych i domach opieki. Do podstawowych obowiązków personelu medycznego w tych placówkach należy utrzymywanie należytej higieny i dołożenie wszelkich starań do tego aby nie zakazić pacjenta patogenami lub w przypadku zakażenia wdrożyć jak najszybciej odpowiednią pomoc.
Każdy przypadek zakażenia lub nieudzielenia odpowiedniej pomocy w przypadku wywołania choroby powinien być indywidualnie analizowany ze względu na możliwość dochodzenia odszkodowania i zadośćuczynienia przed sądem. Placówki medyczne i personel przez nie zatrudniany za błędy, które skutkują chorobą pacjenta, ponoszą odpowiedzialność cywilną i karną. Dlatego warto konsultować dokumentację medyczną z prawnikami specjalizującymi się w zakresie dochodzenia roszczeń za błędy medyczne.
Skontaktuj się z nami!
Zostaw swój telefon, a oddzwonimy do Ciebie, by udzielić pomocy Tobie lub Twoim bliskim.
Kontakt
Błędnie wykonany bonding zębów Bonding zębów, znany także jako licówka kompozytowa, jest popularnym zabiegiem stomatologicznym. Polega on na nałożeniu na zęby specjalnej żywicy kompozytowej, w celu poprawy ich: Dlaczego pacjenci wybierają bonding? Zabieg ten […]
Nieprawidłowo wykonany lifting twarzy Lifting twarzy jest zabiegiem medycyny estetycznej, który daje szansę na ponowne ładne napięcie tkanek i młody owal twarzy. Jest to jedyny zabieg, który daje przewidywalne efekty oraz ich stabilność przez wiele lat. Najczęściej […]
Powikłania po punkcji kręgosłupa (punkcji lędźwiowej) Punkcja kręgosłupa, znana również jako nakłucie lędźwiowe, jest zabiegiem medycznym wykonywanym w celu pobrania płynu mózgowo-rdzeniowego do badań diagnostycznych. Choć procedura ta jest zwykle bezpieczna, jak każdy zabieg […]