Kość łódeczkowata to niewielka kość po promieniowej stronie nadgarstka. Ulega złamaniu zwykle po upadku na wyprostowaną, odchyloną w stronę łokciową dłoń.
Mimo typowych objawów – bólu w tzw. „tabakierce anatomicznej”, obrzęku i bolesności przy chwytaniu – uraz bywa przeoczany, bo pierwsze zdjęcia RTG nierzadko nie pokazują szczeliny złamania.
Skutkiem opóźnionej diagnozy mogą być: staw rzekomy, martwica bliższego bieguna i wczesna choroba zwyrodnieniowa nadgarstka, często wymagające leczenia operacyjnego.
Jaki jest oczekiwany standard diagnostyczny w przypadku złamania kości łódeczkowatej?
- Wywiad i badanie fizykalne z oceną bolesności w tabakierce anatomicznej oraz przy osiowym obciążaniu kciuka.
- RTG nadgarstka w odpowiednich projekcjach.
- W razie ujemnego RTG i utrzymującego się podejrzenia:
unieruchomienie + kontrolne RTG po 7–14 dniach
szybkie badania drugiej linii (MRI lub TK), zależnie od dostępności i organizacji świadczeń.
Zaniechanie jednego z tych kroków bywa kwalifikowane jako odstępstwo od aktualnej wiedzy medycznej.
Najczęstsze błędy prowadzące do przeoczenia złamania
- Zaufanie wyłącznie pierwszemu RTG mimo wysokiego podejrzenia klinicznego.
- Brak unieruchomienia przy ujemnym RTG i odroczonej diagnostyce.
- Brak wyznaczenia ścieżki kontroli: brak zlecenia powtórnych zdjęć po 7–14 dniach albo badania MRI/TK.
- Niedostateczny opis zaleceń dla pacjenta (kiedy zgłosić się ponownie, jakie objawy alarmowe).
Tego typu zaniechania zwiększają ryzyko stawu rzekomego i martwicy bliższego bieguna kości – powikłań szczególnie prawdopodobnych przy opóźnionym rozpoznaniu.
Konsekwencje medyczne braku rozpoznania
Nieprawidłowo leczone lub nierozpoznane złamanie kości łódeczkowatej może prowadzić do:
- stawu rzekomego (braku zrostu),
- martwicy bliższego bieguna z powodu słabego ukrwienia,
- wtórnych zmian zwyrodnieniowych,
- przewlekłego bólu, ograniczenia ruchomości i spadku siły chwytu,
- konieczności leczenia operacyjnego, długiej rehabilitacji i absencji zawodowej.
Podstawy prawne odpowiedzialności – kiedy to błąd medyczny?
Lekarz ma obowiązek działać zgodnie z aktualną wiedzą medyczną, dostępnymi metodami rozpoznawania i leczenia, z należytą starannością i z poszanowaniem praw pacjenta (art. 4 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty).
Naruszenie tego standardu – np. zaniechanie unieruchomienia i kontroli obrazowej u pacjenta z wysokim podejrzeniem złamania – może stanowić błąd diagnostyczny.
W orzecznictwie przyjmuje się, że błąd medyczny to działanie lub zaniechanie w sferze diagnostyki lub terapii niezgodne z nauką medyczną w zakresie dostępnych lekarzowi metod i środków.
Błędna interpretacja wyników, skutkująca zaniechaniem dalszej diagnostyki, może zostać uznana za błąd. Ostateczna kwalifikacja wymaga jednak opinii biegłego i oceny konkretnego stanu faktycznego.
Reżimy odpowiedzialności cywilnej
- Odpowiedzialność deliktowa (art. 415 k.c.) i odpowiedzialność zwierzchnika (art. 430 k.c.) – placówka odpowiada za szkodę wyrządzoną przez personel działający pod jej kierownictwem.
- Odpowiedzialność kontraktowa (art. 471 k.c.) – gdy między pacjentem a podmiotem leczniczym doszło do zawarcia umowy, a świadczenie nie zostało wykonane należycie (np. brak diagnostyki zgodnej z aktualną wiedzą).
W każdym wypadku pacjent musi wykazać: bezprawność (naruszenie standardu), szkodę (np. koszty, utracone dochody, krzywdę) oraz związek przyczynowy między zaniechaniem a szkodą (art. 361 k.c.).
Jakie roszczenia przysługują pacjentowi?
- Odszkodowanie za poniesione koszty: leczenia, rehabilitacji, dojazdów, opieki, dostosowania miejsca pracy (art. 444 § 1 k.c.).
- Renta z tytułu zwiększonych potrzeb lub utraty zdolności do pracy (art. 444 § 2 k.c.).
- Zadośćuczynienie za doznaną krzywdę (ból, cierpienie fizyczne i psychiczne) – art. 445 § 1 k.c.
Przedawnienie
Roszczenia o naprawienie szkody na osobie co do zasady przedawniają się z upływem 3 lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia (art. 442¹ § 1 k.c.).
W przypadku małoletnich termin nie upływa wcześniej niż 2 lata od uzyskania pełnoletności (art. 442¹ § 4 k.c.).
Jak gromadzić i przedstawiać dowody?
- Dokumentacja medyczna: opisy wizyt, karty informacyjne, zalecenia.
- Obrazowanie: pełne RTG (z datami), wyniki MRI/TK ujawniające złamanie/staw rzekomy, porównanie czasowe (kiedy po raz pierwszy rozpoznano złamanie).
- Dowody kosztów: rachunki, faktury, paragony, bilety/dojazdy, wydatki na ortezy, rehabilitację.
- Utracone dochody: oświadczenia pracodawcy, PIT-y.
- Świadkowie: osoby towarzyszące przy urazie, potwierdzające brak trafnej informacji co do potrzeby kontroli.
- Opinia biegłego: kluczowa dla wykazania naruszenia standardu i związku przyczynowego.
Ścieżki działania pacjenta
- Reklamacja/wezwanie do zapłaty do podmiotu leczniczego lub jego ubezpieczyciela.
- Pozew cywilny o odszkodowanie i zadośćuczynienie.
- Wniosek do Rzecznika Praw Pacjenta o stwierdzenie naruszenia praw z art. 6 i 8 UPP (świadczenia zgodne z aktualną wiedzą z należytą starannością) i art. 9 UPP (prawo do informacji).
- Postępowanie pozasądowe – w sprawach zdarzeń szpitalnych możliwe rozważenie ścieżki przed Funduszem Kompensacyjnym Zdarzeń Medycznych.
FAQ
Czy lekarz musi założyć unieruchomienie przy podejrzeniu złamania kości łódeczkowatej?
Tak – przy wysokim podejrzeniu i ujemnym RTG należy zabezpieczyć nadgarstek do czasu potwierdzenia bądź wykluczenia urazu i zaplanować kontrolę obrazową.
Jak udowodnić, że opóźnienie rozpoznania to błąd medyczny?
Kluczowe są: dokumentacja medyczna, ciąg badań obrazowych oraz opinia biegłego wykazująca odstępstwo od aktualnej wiedzy medycznej i należnej staranności.
Jakie świadczenia mogę uzyskać?
Odszkodowanie (koszty leczenia, utracone dochody), renta oraz zadośćuczynienie za krzywdę – odpowiednio art. 444 i 445 k.c.
Ile mam czasu na dochodzenie roszczeń?
Co do zasady 3 lata od dowiedzenia się o szkodzie i osobie zobowiązanej.
Podsumowanie
„Niewidoczne” w pierwszym RTG złamanie kości łódeczkowatej nie jest rzadkością.
Działanie zgodne z aktualną wiedzą medyczną wskazuje na unieruchomienie i zaplanowanie powtórnej diagnostyki u pacjentów z typowym obrazem klinicznym.
Zaniechanie tego postępowania może prowadzić do poważnych powikłań i stanowić błąd diagnostyczny rodzący odpowiedzialność cywilną placówki.
Jeżeli podejrzewasz, że złamanie zostało rozpoznane z opóźnieniem, zgromadź dokumentację i rozważ konsultację prawną. Właściwie udokumentowana sprawa daje realne szanse na odszkodowanie i zadośćuczynienie.
Kancelaria Radcy Prawnego dr Tymoteusz Zych w ramach świadczonych usług pomoże w dochodzeniu Państwa praw na każdym etapie postępowania.
Zapraszamy do kontaktu pod numerem telefonu +48 726 003 505.
