Czy w sprawach medycznych zasadna jest opinia uzupełniająca biegłego?
W sprawach o błędy medyczne opinia biegłego stanowi kluczowy dowód. Od jej treści zależy, czy sąd uzna, że doszło do naruszenia zasad sztuki lekarskiej, czy postępowanie lekarza było prawidłowe, a także – czy istnieje związek przyczynowy między działaniem personelu a szkodą pacjenta. Nie jest więc przesadą stwierdzenie, że to właśnie opinia biegłego przesądza o wyniku całego procesu.
Często jednak zdarza się, że pierwsza opinia budzi wątpliwości. Bywa niepełna, niespójna, zawiera błędy logiczne albo nie odpowiada wprost na pytania postawione przez sąd. W takich sytuacjach pojawia się pytanie: czy zasadnym jest wniosek o opinię uzupełniającą?
Odpowiedź brzmi – tak, i to szczególnie w sprawach medycznych.
Podstawa prawna: art. 286 k.p.c. i obowiązek sądu
Zgodnie z art. 286 Kodeksu postępowania cywilnego sąd „może zażądać od biegłego dodatkowych wyjaśnień lub opinii uzupełniającej, a także dopuścić dowód z opinii innych biegłych”.
Przepis ten nie przyznaje sądowi swobody uznaniowej bez granic — wręcz przeciwnie, jego celem jest zagwarantowanie pełnej i rzetelnej oceny dowodu z opinii. Jeżeli istnieją obiektywne wątpliwości co do kompletności lub jasności opinii, sąd ma obowiązek zasięgnąć opinii uzupełniającej albo powołać kolejnego biegłego.
W praktyce obowiązek ten pojawia się zawsze wtedy, gdy:
- opinia nie odpowiada na pytania sądu,
- nie zawiera uzasadnienia wniosków,
- pozostaje wewnętrznie sprzeczna,
- lub nie jest możliwa do zweryfikowania z punktu widzenia logicznego i medycznego.
Sąd nie może opierać rozstrzygnięcia na dowodzie, który nie daje się ocenić ani nie wyjaśnia wszystkich istotnych okoliczności. W sprawach medycznych taka sytuacja zdarza się wyjątkowo często.
Dlaczego w sprawach medycznych opinia uzupełniająca jest nie tylko dopuszczalna, ale wręcz konieczna?
Sprawy z zakresu prawa medycznego należą do najbardziej złożonych postępowań sądowych. Rzadko dotyczą jednego, prostego błędu — częściej obejmują łańcuch decyzji diagnostycznych, terapeutycznych, a czasem organizacyjnych.
W takich sprawach zwykle bierze udział kilku biegłych: internista, chirurg, anestezjolog, ortopeda, a nierzadko również specjalista z zakresu medycyny sądowej. Każdy z nich analizuje tylko „wycinek” postępowania medycznego, dlatego dopiero opinia uzupełniająca lub łączna pozwala uzyskać pełny, interdyscyplinarny obraz sytuacji.
W orzeczeniu z 15 kwietnia 2025 r. (III USKP 24/25) Sąd Najwyższy wskazał wprost, że:
„Umotywowane wątpliwości skutkujące koniecznością zasięgnięcia dodatkowych lub nowych opinii biegłych powstają zarówno wtedy, gdy zastrzeżenia budzi treść i wnioski poszczególnych opinii, jak i wtedy, gdy każda z nich odnosi się do innych schorzeń, a nie została wydana opinia łączna.”
SN podkreślił, że ludzki organizm jest całością, a zatem nie można oceniać jego funkcjonowania w sposób fragmentaryczny – każda opinia powinna być spójna i obejmować powiązania między różnymi układami i chorobami. W sprawach medycznych to właśnie brak tej spójności najczęściej rodzi potrzebę dopuszczenia opinii uzupełniającej.
Kiedy sąd ma obowiązek powołać biegłego ponownie?
W orzeczeniu z 17 czerwca 2025 r. (III USK 74/25) Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że w świetle art. 286 k.p.c. sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z dodatkowej opinii, gdy opinia złożona „zawiera istotne braki, sprzeczności lub nie wyjaśnia istotnych okoliczności”.
Jednocześnie sąd nie jest zobowiązany powoływać kolejnych biegłych, tylko dlatego, że jedna ze stron nie zgadza się z wnioskami opinii. Kluczowe są merytoryczne wątpliwości – te, które wynikają z treści samej opinii, a nie z jej niekorzystnego dla strony charakteru.
W sprawach medycznych wątpliwości takie pojawiają się wyjątkowo często, gdy:
- Biegły nie uwzględnia pełnej dokumentacji medycznej (np. brak odniesienia do zapisu anestezjologicznego, godzin zabiegu, parametrów życiowych).
- Pomija kluczowe standardy lub wytyczne.
- Błędnie rekonstruuje przebieg leczenia albo przyczynę powikłań.
- Formułuje wnioski w sposób hipotetyczny, bez wyjaśnienia metodologii.
W takich sytuacjach wniosek o opinię uzupełniającą nie tylko jest uzasadniony, ale stanowi jedyny sposób zapewnienia rzetelności procesu.
Znaczenie opinii uzupełniającej dla pacjenta i jego pełnomocnika
Dla pacjenta lub rodziny, która dochodzi roszczeń za błąd medyczny, pierwsza opinia biegłego często bywa zaskoczeniem. Nie zawsze odpowiada na pytania, niekiedy bagatelizuje przebieg leczenia, a czasem wręcz pomija istotne okoliczności.
Wniosek o opinię uzupełniającą daje szansę, by:
- Zwrócić uwagę na pominięte fakty.
- Wykazać błędy logiczne lub metodologiczne.
- Uzyskać doprecyzowanie przyczyn szkody.
- Doprowadzić do powołania innych biegłych o odpowiedniej specjalizacji.
Z praktyki sądowej wynika, że opinia uzupełniająca bardzo często przesądza o wyniku sprawy. Bywa, że pierwotna opinia nie wskazuje winy, ale po złożeniu wyjaśnień przez biegłego – sąd dostrzega uchybienia w leczeniu i zmienia ocenę odpowiedzialności.
Dlatego właśnie w sprawach medycznych, gdzie każda decyzja wymaga precyzyjnej oceny naukowej, wniosek o opinię uzupełniającą nie jest „strategią obrony” – to realizacja prawa do rzetelnego procesu.
Jak kancelaria prawa medycznego wspiera w kontroli opinii biegłego?
Przygotowanie wniosku o opinię uzupełniającą wymaga wiedzy zarówno prawnej, jak i medycznej. Skuteczny pełnomocnik potrafi wskazać konkretne fragmenty opinii, które są niejasne, nielogiczne lub niepełne, i powiązać je z dokumentacją medyczną.
Kancelaria specjalizująca się w sprawach medycznych:
- Analizuje opinię biegłego pod kątem zgodności z aktualną wiedzą medyczną.
- Przygotowuje zastrzeżenia procesowe na podstawie art. 286 k.p.c..
- Wskazuje, czy konieczna jest opinia uzupełniająca, czy powołanie nowego biegłego.
- uczestniczy w przesłuchaniu biegłego, by doprecyzować niejasne kwestie.
Dzięki temu pacjent zyskuje pewność, że opinia – jeden z najważniejszych dowodów w sprawie – zostanie rzeczywiście zweryfikowana i oceniona zgodnie z prawem.
Podsumowanie
W świetle przepisów, komentarza do art. 286 k.p.c. oraz najnowszego orzecznictwa Sądu Najwyższego, nie ma wątpliwości:
w sprawach medycznych opinia uzupełniająca jest nie tylko dopuszczalna, ale często niezbędna dla prawidłowego ustalenia faktów i rzetelnego rozstrzygnięcia sprawy.
Złożoność organizmu ludzkiego, wielowątkowość leczenia i różnice w interpretacji standardów powodują, że tylko poprzez doprecyzowanie opinii biegłego można zapewnić pełne wyjaśnienie okoliczności. Wniosek o opinię uzupełniającą to więc nie formalność — to gwarancja rzetelności procesu i realna ochrona praw pacjenta.
Kancelaria Radcy Prawnego dr Tymoteusz Zych w ramach świadczonych usług pomoże w dochodzeniu Państwa praw na każdym etapie postępowania. Zapraszamy do kontaktu pod numerem telefonu +48 726 003 505
