Gdy pacjent spadł ze stołu operacyjnego (upadek ze stołu operacyjnego)

Upadek pacjenta ze stołu operacyjnego to sytuacja, która niesie za sobą poważne konsekwencje zarówno medyczne, jak i prawne. W kontekście prawnym zdarzenie to może być kwalifikowane jako:

• błąd medyczny wynikający z niedochowania należytej staranności przez personel medyczny,
• lub jako zaniedbanie w zakresie zapewnienia pacjentowi bezpieczeństwa podczas przeprowadzania procedur medycznych.

Uwarunkowania prawne

Podstawą prawną dla oceny takich zdarzeń w Polsce są przepisy kodeksu cywilnego, w szczególności art. 415, który stanowi o odpowiedzialności za wyrządzenie szkody w wyniku czynu niedozwolonego. Jeżeli:

• do upadku doszło z powodu działania lub zaniechania personelu medycznego,
• a szkoda poniesiona przez pacjenta była bezpośrednim skutkiem tego działania lub zaniechania,

można mówić o odpowiedzialności cywilnej szpitala lub poszczególnych członków zespołu medycznego.

Ponadto art. 444 kodeksu cywilnego przewiduje, że w przypadku uszczerbku na zdrowiu poszkodowany może żądać odszkodowania obejmującego wszelkie wynikłe z tego koszty, takie jak:

• leczenie,
• rehabilitacja,
• utracone dochody.

Zgodnie z przepisami prawa medycznego i standardami etycznymi, obowiązkiem placówki medycznej jest zapewnienie pacjentowi bezpieczeństwa na każdym etapie hospitalizacji, w tym podczas operacji. Art. 4 ustawy o działalności leczniczej z 15 kwietnia 2011 r. wskazuje, że podmioty wykonujące działalność leczniczą są zobowiązane do przestrzegania zasad bezpieczeństwa i jakości świadczeń. W praktyce oznacza to konieczność stosowania odpowiedniego sprzętu zabezpieczającego pacjenta na stole operacyjnym, a także właściwego nadzoru nad procedurami.

Upadek ze stołu operacyjnego może wynikać z różnych przyczyn, takich jak:

• niewłaściwe zabezpieczenie pacjenta pasami stabilizującymi,
• brak należytego nadzoru podczas przemieszczania pacjenta,
• niesprawność techniczna sprzętu.

Gdy pacjent spadł ze stołu operacyjnego — postępowanie

Każdy taki przypadek powinien być szczegółowo zbadany przez:

• odpowiednie organy wewnętrzne szpitala,
• a także ewentualnie przez zewnętrzne instytucje kontrolne, takie jak:
  • Narodowy Fundusz Zdrowia,
  • Rzecznik Praw Pacjenta.

Z punktu widzenia pacjenta, istotne jest, aby w sytuacji doznania uszczerbku zdrowotnego skorzystać z możliwości dochodzenia swoich praw, na przykład poprzez:

• złożenie skargi do:
  • dyrektora szpitala,
  • Rzecznika Praw Pacjenta,
• bezpośredniego skierowania sprawy na drogę sądową.

Warto również wspomnieć, że w takich sytuacjach może zostać wszczęte postępowanie karne. Zgodnie z art. 160 kodeksu karnego, kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat trzech. W przypadku, gdy do upadku doszło w wyniku rażącego zaniedbania, odpowiedzialność karna może dotyczyć jednakowo:

• bezpośrednio zaangażowanego personelu,
• jak i osób zarządzających placówką medyczną, które nie zapewniły odpowiednich standardów bezpieczeństwa.

Na poziomie praktycznym, kluczowe dla zapobiegania takim zdarzeniom są:

• szkolenia personelu medycznego,
• regularne przeglądy sprzętu,
• przestrzeganie standardowych procedur operacyjnych (SOP).

Międzynarodowe wytyczne, takie jak te opracowane przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) w ramach programu „Safe Surgery Saves Lives”, podkreślają znaczenie dokładnej:

• kontroli sprzętu,
• komunikacji

w zespole operacyjnym.

Orzecznictwo

Wyrok Sądu Najwyższego III CSK 3/11 z dnia 26 października 2011 r. – w sprawie powódki Henryki B. kluczowym zagadnieniem było twierdzenie, że podczas zabiegu w Centrum Onkologii w K. doszło do jej upadku ze stołu operacyjnego, co miało skutkować ciężkimi urazami kręgosłupa i innymi powikłaniami zdrowotnymi. Powódka podnosiła, że to zdarzenie, wraz z innymi błędami medycznymi, przyczyniło się do pogorszenia jej zdrowia i opóźnienia leczenia choroby nowotworowej. Zarzut ten został jednak oddalony przez sądy jako nieudowodniony.

Sądy I i II instancji wskazały, że brak było potwierdzenia w dokumentacji medycznej, która wykazywała, że zabieg odbywał się w znieczuleniu ogólnym, co wykluczało możliwość, aby pacjentka była świadoma jego przebiegu i mogła zaobserwować upadek. Ponadto personel medyczny obecny podczas zabiegu zaprzeczył, aby doszło do takiego zdarzenia, a ich relacje zostały uznane za wiarygodne i spójne. Przeprowadzone po zabiegu konsultacje neurologiczne i inne badania nie potwierdziły świeżych urazów, takich jak złamanie kręgosłupa czy obrzęk rdzenia, które mogłyby wskazywać na upadek. Procedury medyczne stosowane w szpitalu również wykluczały możliwość takiego zdarzenia, ponieważ pacjentki podczas zabiegów są odpowiednio zabezpieczane pasami i podpórkami, co minimalizuje ryzyko wypadku.

Sąd uznał, że leczenie powódki w pozwanym szpitalu było zgodne z zasadami sztuki lekarskiej, a przeprowadzone badania, w tym rezonans magnetyczny, USG, cystoskopia i pobranie wycinków, nie wykazały choroby nowotworowej w czasie hospitalizacji. Zarzuty powódki, w tym twierdzenia o upadku ze stołu operacyjnego, zostały uznane za niezgodne z materiałem dowodowym. Sądy wskazały, że roszczenia opierały się w dużej mierze na subiektywnym przekonaniu powódki o nieprawidłowościach w leczeniu, które nie zostało poparte dowodami medycznymi.

Sąd Najwyższy, uchylając wyrok Sądu Apelacyjnego w części dotyczącej powódki Henryki B. i przekazując sprawę do ponownego rozpoznania, zwrócił uwagę na brak przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych z różnych dziedzin medycyny, co było konieczne w skomplikowanej sprawie wymagającej wiadomości specjalnych. Zakwestionował lakoniczność opinii sporządzonej przez biegłego onkologa oraz oddalenie wniosków o dopuszczenie dowodu z opinii instytutu medycznego. Sąd Najwyższy podkreślił, że rzetelna ocena dowodów wymagała kompleksowej analizy materiału przez specjalistów różnych dziedzin, zwłaszcza w kontekście zarzutów dotyczących potencjalnych błędów medycznych i ich skutków.

Wyrok Sądu Najwyższego podkreśla znaczenie dowodu z opinii biegłego w sprawach medycznych oraz obowiązek sądów dopuszczenia tego rodzaju dowodów, jeśli rozstrzygnięcie wymaga wiedzy specjalistycznej. Brak przeprowadzenia tego dowodu oraz powierzenie oceny specjalistycznej osobie bez pełnych kwalifikacji stanowiło istotne naruszenie prawa procesowego, co mogło wpłynąć na wynik sprawy.

Podsumowanie

Podsumowując, upadek pacjenta ze stołu operacyjnego stanowi zdarzenie, które nie tylko wiąże się z poważnym ryzykiem medycznym. Również rodzi szereg konsekwencji prawnych dla placówki medycznej i jej personelu. Należyta staranność i przestrzeganie standardów bezpieczeństwa są fundamentem zapewnienia pacjentowi odpowiedniej opieki oraz minimalizacji ryzyka takich incydentów. W przypadku ich zaistnienia kluczowe jest jednak szybkie i profesjonalne reagowanie, zarówno w aspekcie medycznym, jak i prawnym.