Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy przez Rzecznika Praw Pacjenta

W przypadku, gdy pacjent uważa, że jego prawa zostały naruszone, a wydane przez Rzecznika Praw Pacjenta rozstrzygnięcie nie uwzględnia wszystkich istotnych okoliczności sprawy lub jest niesatysfakcjonujące, istnieje możliwość złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. Taka procedura opiera się na art. 53 ust. 3 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz.U. z 2023 r. poz. 1230, z późn. zm.), który szczegółowo reguluje działalność Rzecznika w zakresie ochrony praw pacjentów.

Podstawa prawna w ustawie o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta 

Artykuł 53 ust. 3 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz.U. z 2023 r. poz. 1230, z późn. zm.) reguluje jedną z kluczowych procedur związanych z działalnością Rzecznika Praw Pacjenta, a mianowicie możliwość złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. Jest to przepis o szczególnym znaczeniu dla pacjentów, którzy nie zgadzają się z decyzjami wydanymi przez Rzecznika lub uważają, że wcześniejsze rozstrzygnięcie nie uwzględnia wszystkich istotnych aspektów sprawy.

Zgodnie z art. 53 ust. 3 ustawy, w przypadku, gdy Rzecznik wyda decyzję w ramach swoich kompetencji, strona (czyli pacjent lub inny podmiot uczestniczący w postępowaniu) może wnieść wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Przepis ten stanowi odzwierciedlenie konstytucyjnych zasad prawa do sprawiedliwego postępowania oraz ochrony interesów obywatela w relacjach z organami administracji publicznej. Procedura ta jest gwarancją, że działania Rzecznika są przejrzyste, rzetelne i zgodne z obowiązującymi przepisami prawa.

W praktyce art. 53 ust. 3 ustawy oznacza, że pacjent ma prawo zgłosić wątpliwości co do decyzji Rzecznika, szczególnie jeśli uważa, że sprawa nie została rozpatrzona w sposób kompleksowy. Wniosek ten jest formą odwołania od pierwotnej decyzji, umożliwiając ponowną analizę zgłoszenia i, potencjalnie, zmianę stanowiska.

Artykuł ten ściśle wiąże się z zasadami określonymi w kodeksie postępowania administracyjnego (KPA), w szczególności z art. 127 § 3 KPA, który przewiduje możliwość wniesienia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy przez organ, który wydał decyzję w pierwszej instancji. Zgodnie z tymi zasadami, postępowanie w sprawie wniosku o ponowne rozpatrzenie powinno uwzględniać wszystkie okoliczności sprawy. Organ odwoławczy może przeprowadzić na żądanie strony lub z urzędu dodatkowe postępowanie w celu uzupełnienia dowodów i materiałów w sprawie albo zlecić przeprowadzenie tego postępowania organowi, który wydał decyzję.

Co istotne, wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy powinien zostać złożony w odpowiednim terminie, który w przypadku decyzji administracyjnych wynosi 14 dni od dnia doręczenia decyzji stronie. W treści wniosku należy wskazać, dlaczego pacjent uważa decyzję Rzecznika za błędną, oraz dołączyć wszelkie dowody, które mogą uzasadnić zmianę stanowiska.

Art. 53 ustawy odgrywa kluczową rolę w procesie ochrony praw pacjenta, ponieważ pozwala na weryfikację decyzji wydanych przez Rzecznika i umożliwia pacjentowi pełne skorzystanie z przysługujących mu środków ochrony prawnej. Jest to szczególnie istotne w sytuacjach, w których dochodzi do naruszenia fundamentalnych praw pacjenta, takich jak prawo do poszanowania godności (art. 8 ustawy), prawo do informacji (art. 9 ustawy) czy prawo do świadczeń zdrowotnych zgodnych z aktualną wiedzą medyczną (art. 6 ustawy).

Przykładowo, jeśli pacjent zgłaszał naruszenie swojego prawa do informacji przez personel medyczny, a Rzecznik w pierwszej instancji uznał, że nie doszło do naruszenia, pacjent może wskazać w swoim wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, że istnieją dodatkowe dowody (np. zapisy rozmów lub korespondencji), które nie były brane pod uwagę w pierwotnym postępowaniu. Dzięki art. 53 pacjent ma prawo do przedstawienia takich materiałów i uzyskania pełniejszego rozstrzygnięcia.

Należy również zauważyć, że działalność Rzecznika Praw Pacjenta, w tym procedury wynikające z art. 53 ustawy, są nie tylko narzędziem ochrony indywidualnych praw pacjentów, ale także elementem systemowego wsparcia dla jakości świadczeń zdrowotnych w Polsce. Przepisy te pozwalają na wyciąganie wniosków z indywidualnych przypadków i przekładanie ich na działania zmierzające do poprawy funkcjonowania placówek medycznych oraz relacji pacjent–personel medyczny.

Forma wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy przez Rzecznika Praw Pacjenta i jego podstawy faktyczne

Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy powinien zostać złożony w formie pisemnej, zgodnie z wymogami proceduralnymi. Pacjent powinien zawrzeć w nim swoje dane osobowe, opis sytuacji oraz argumentację wskazującą, dlaczego pierwotna decyzja Rzecznika mogła być niepełna lub niesprawiedliwa. Kluczowym elementem jest przedstawienie nowych dowodów lub informacji, które nie były znane na etapie pierwotnego rozpatrywania sprawy.

W kontekście obowiązujących przepisów należy również odwołać się do art. 6 ust. 1 ustawy o prawach pacjenta, który podkreśla prawo pacjenta do informacji oraz do wyrażenia zgody na proponowane świadczenia medyczne. W sytuacjach, gdy prawa te zostają naruszone, pacjent ma możliwość ubiegania się o interwencję Rzecznika, a następnie, jeśli jest to konieczne, o ponowną analizę sprawy. Ważnym jest również art. 8 tej samej ustawy, który stanowi, że pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych udzielanych z należytą starannością przez podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych w warunkach odpowiadających określonym w odrębnych przepisach wymaganiom fachowym i sanitarnym. To często leży u podstaw skarg rozpatrywanych przez Rzecznika Praw Pacjenta.

Sytuacje mogące prowadzić do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy przez Rzecznika Praw Pacjenta

Sytuacje mogące prowadzić do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy przez Rzecznika Praw Pacjenta są różnorodne i wynikają z charakteru praw pacjenta określonych w ustawie z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Prawa te obejmują zarówno kwestie związane z dostępem do świadczeń zdrowotnych, poszanowaniem godności i intymności, jak i szeroko pojętym prawem do informacji. W praktyce, pacjent może odczuwać, że pierwotna decyzja Rzecznika nie wyczerpuje jego oczekiwań lub nie uwzględnia istotnych aspektów sprawy. Poniżej omówiono przykładowe sytuacje, które mogą prowadzić do złożenia takiego wniosku.

Jednym z najczęściej zgłaszanych problemów jest utrudniony dostęp do dokumentacji medycznej. Pacjent ma prawo do wglądu w swoją dokumentację medyczną, uzyskania jej kopii, wyciągów czy odpisów. Jeśli placówka medyczna odmówi udostępnienia dokumentacji lub narzuci nieuzasadnione opłaty za jej wydanie, pacjent może złożyć skargę do Rzecznika Praw Pacjenta. Jeśli pierwotna decyzja nie uwzględnia wszystkich dowodów (np. korespondencji z placówką) lub pacjent znajdzie nowe argumenty na potwierdzenie naruszenia, może wnioskować o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Kolejnym problemem jest brak dostępu do świadczeń zdrowotnych zgodnych z aktualną wiedzą medyczną, co zostało zagwarantowane w art. 6 ustawy. Przykładowo, pacjent może czuć, że lekarz zaniechał przeprowadzenia niezbędnych badań diagnostycznych, zastosował przestarzałe metody leczenia lub odmówił podjęcia działań ratujących zdrowie bez uzasadnienia medycznego. Jeśli Rzecznik uzna w pierwotnym postępowaniu, że placówka działała prawidłowo, pacjent może złożyć wniosek o ponowne rozpatrzenie, wskazując nowe okoliczności, np. opinie innych specjalistów, które potwierdzają naruszenie.

Inną częstą sytuacją jest niewłaściwe traktowanie pacjenta przez personel medyczny, naruszające prawo pacjenta do świadczeń zdrowotnych udzielanych z należytą starannością przez podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych w warunkach odpowiadających określonym w odrębnych przepisach wymaganiom fachowym i sanitarnym (art. 8 ustawy). Pacjenci często skarżą się na brak szacunku ze strony lekarzy, nieodpowiednie komentarze, niedelikatne zachowanie podczas badań lub naruszenie prywatności, np. przez obecność nieuprawnionych osób podczas badania. W przypadku, gdy decyzja Rzecznika nie uwzględni wszystkich faktów lub gdy pacjent zdobędzie dodatkowe dowody (np. nagrania, zeznania świadków), może wnioskować o ponowną analizę sprawy.

Częstym przedmiotem skarg jest również naruszenie prawa do informacji, zagwarantowanego w art. 9 ustawy. Pacjent ma prawo być informowany w sposób zrozumiały o swoim stanie zdrowia, proponowanych metodach diagnostycznych i leczniczych oraz ich ryzyku i skutkach. Brak wyczerpującej informacji lub sytuacje, w których lekarz świadomie wprowadza pacjenta w błąd, mogą stanowić poważne naruszenie. Jeśli pierwotne postępowanie nie uwzględniło dowodów (np. dokumentacji rozmów czy braków w kartach informacyjnych), pacjent ma prawo złożyć wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Nie można również pominąć sytuacji związanych z odmową udzielenia świadczeń zdrowotnych w przypadkach nagłych. Zgodnie z art. 7 ustawy, pacjent ma prawo do natychmiastowego udzielenia świadczeń w stanie zagrożenia życia lub zdrowia. W przypadku, gdy placówka medyczna odmówi przyjęcia pacjenta w stanie nagłym, np. w związku z brakiem miejsca, pacjent może zgłosić naruszenie swoich praw. Jeśli pierwotne rozstrzygnięcie nie uwzględniło szczegółowych okoliczności zdarzenia, takich jak brak właściwego protokołu ze strony placówki, pacjent może wnosić o ponowne rozpatrzenie.

Inne sytuacje mogą dotyczyć problematycznego wyrażania zgody na leczenie. Pacjent, zgodnie z art. 16 ustawy, ma prawo do świadomej zgody na zabieg medyczny. Brak odpowiedniego poinformowania pacjenta o ryzyku zabiegu lub przeprowadzenie procedury bez zgody pacjenta (np. w przypadkach nieobjętych ustawowymi wyjątkami) stanowi naruszenie prawa. Jeśli pacjent znajdzie dowody na nieprawidłowości w tej kwestii, może złożyć wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Na złożenie wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy mogą także wpływać procedury związane z hospitalizacją, np. niewłaściwe warunki pobytu, odmowa wypisania pacjenta na jego żądanie (jeśli nie zachodzą przesłanki medyczne), czy niewłaściwe informowanie o prawach i obowiązkach pacjenta podczas pobytu w szpitalu.

Podsumowanie

Podsumowując, wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy przez Rzecznika Praw Pacjenta jest jednym z podstawowych instrumentów ochrony praw pacjenta w Polsce. Jego złożenie stanowi gwarancję, że pacjent może ubiegać się o sprawiedliwe rozwiązanie swojej sprawy w sytuacji, gdy pierwotne rozstrzygnięcie Rzecznika nie spełnia jego oczekiwań lub nie uwzględnia istotnych faktów. Działania te stanowią istotny element systemu ochrony praw pacjenta w Polsce. Ponadto przyczyniają się do podnoszenia jakości usług świadczonych w ramach systemu ochrony zdrowia.