Prawo pacjenta do dostępu do swojej dokumentacji medycznej jest jednym z fundamentalnych praw gwarantowanych ustawą o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta.
Złożenie wniosku o udostępnienie dokumentacji medycznej jest procedurą, z której pacjenci korzystają coraz częściej – zarówno w celu kontynuacji leczenia, jak i dla zabezpieczenia swoich praw w sytuacjach spornych, np. przy podejrzeniu błędu medycznego.
Podstawa prawna – prawo pacjenta do dokumentacji medycznej
Zgodnie z art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, pacjent ma prawo do dostępu do dokumentacji medycznej dotyczącej jego stanu zdrowia oraz udzielonych świadczeń zdrowotnych. Prawo to obejmuje zarówno dokumentację prowadzoną w formie papierowej, jak i elektronicznej.
Dodatkowo art. 26 ust. 1 tej ustawy stanowi, że dokumentacja medyczna jest udostępniana pacjentowi, jego przedstawicielowi ustawowemu, a także osobie upoważnionej przez pacjenta.
Po śmierci pacjenta prawo to przysługuje osobie upoważnionej przez niego za życia oraz osobie bliskiej (chyba że pacjent sprzeciwił się temu za życia).
Jak złożyć wniosek o udostępnienie dokumentacji medycznej?
Wniosek może zostać złożony w dowolnej formie – pisemnej, ustnej do protokołu lub elektronicznej.
W praktyce najczęściej stosowaną formą jest wniosek pisemny składany w placówce medycznej.
Wniosek powinien zawierać:
- dane pacjenta (imię, nazwisko, PESEL),
- określenie rodzaju dokumentacji (np. historia choroby, wyniki badań obrazowych),
- wskazanie sposobu udostępnienia (wgląd na miejscu, kopia papierowa, elektroniczna, wydruk),
- datę i podpis wnioskodawcy,
- w przypadku osoby upoważnionej – dołączenie pełnomocnictwa lub oświadczenia pacjenta.
Sposoby udostępnienia dokumentacji
Zgodnie z art. 27 ust. 1 ustawy o prawach pacjenta, dokumentacja może być udostępniona:
- do wglądu w siedzibie podmiotu leczniczego,
- poprzez sporządzenie jej wyciągów, odpisów, kopii lub wydruków,
- poprzez wydanie oryginału za pokwitowaniem i z obowiązkiem zwrotu (gdy jest to niezbędne dla organów władzy publicznej lub sądu),
- za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej,
- na informatycznym nośniku danych.
W dobie cyfryzacji najczęściej stosowanymi formami są kopie papierowe oraz skany przesyłane w formie elektronicznej.
Termin udostępnienia dokumentacji
Ustawa nie określa sztywnego terminu udostępnienia dokumentacji, jednak powinno być to realizowane bez zbędnej zwłoki. W praktyce oznacza to konieczność udostępnienia dokumentacji niezwłocznie, a nadmierne opóźnienia mogą być traktowane jako naruszenie praw pacjenta.
Koszty związane z udostępnieniem
Podmiot leczniczy może pobrać opłatę za udostępnienie dokumentacji. Zgodnie z art. 28 ustawy, wysokość opłat jest limitowana i nie może przekroczyć określonych wskaźników odnoszonych do przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw. Pierwsze udostępnienie dokumentacji pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu jest jednak nieodpłatne.
Opłaty mogą dotyczyć:
- jednej strony kopii lub wydruku,
- jednego nośnika danych (np. płyty CD),
- przesyłki pocztowej, jeśli pacjent wybierze taką formę.
Odpowiedzialność placówki za odmowę udostępnienia
Odmowa udostępnienia dokumentacji pacjentowi lub osobie uprawnionej jest naruszeniem prawa pacjenta. Może to skutkować:
- skargą do Rzecznika Praw Pacjenta,
- odpowiedzialnością cywilną placówki (roszczenia o ochronę dóbr osobistych, np. art. 23 i 24 k.c.),
- odpowiedzialnością administracyjną lub dyscyplinarną osób odpowiedzialnych.
Znaczenie dokumentacji medycznej w praktyce
Dokumentacja medyczna ma kluczowe znaczenie zarówno dla pacjenta, jak i dla placówki medycznej.
Z jednej strony pozwala pacjentowi na kontynuację leczenia, konsultację z innymi specjalistami czy dochodzenie roszczeń. Z drugiej – chroni personel medyczny, dokumentując podjęte działania i decyzje. Brak rzetelnej dokumentacji lub utrudnianie do niej dostępu jest poważnym naruszeniem standardów opieki zdrowotnej.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Czy placówka może odmówić wydania dokumentacji medycznej?
Nie, podmiot leczniczy ma obowiązek udostępnić dokumentację każdemu pacjentowi i osobom uprawnionym. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy wnioskodawca nie wykaże stosownego upoważnienia.
Czy muszę płacić za kopię dokumentacji?
Pierwsze udostępnienie dokumentacji pacjentowi jest bezpłatne. Za kolejne kopie placówka może naliczyć opłatę w granicach ustawowych.
Kto może złożyć wniosek po śmierci pacjenta?
Osoba upoważniona przez pacjenta za życia lub osoba bliska – chyba że pacjent sprzeciwił się temu.
Podsumowanie
Wniosek pacjenta o udostępnienie dokumentacji medycznej to jedno z podstawowych narzędzi realizacji praw pacjenta. Placówki medyczne mają obowiązek udostępniania dokumentacji bez zbędnej zwłoki i w formie wskazanej przez pacjenta, a wszelkie utrudnienia mogą rodzić odpowiedzialność prawną.
Z perspektywy pacjenta dostęp do dokumentacji stanowi nie tylko prawo, ale i gwarancję transparentności procesu leczenia oraz możliwość dochodzenia swoich praw.
Kancelaria Radcy Prawnego dr Tymoteusz Zych w ramach świadczonych usług pomoże w dochodzeniu Państwa praw na każdym etapie postępowania.
Zapraszamy do kontaktu pod numerem telefonu +48 726 003 505.
