Zgryz otwarty po leczeniu ortodontycznym
Leczenie ortodontyczne powinno być procesem przemyślanym, opartym na rzetelnej diagnostyce, odpowiedzialnym planowaniu i precyzyjnym monitorowaniu postępów. Niestety, w niektórych przypadkach – z powodu zaniedbań lub błędów – może dojść do powikłań, takich jak zgryz otwarty. To nie tylko wada estetyczna, ale przede wszystkim funkcjonalna, która może pogorszyć jakość życia i zdrowie pacjenta.
Czym jest zgryz otwarty?
Zgryz otwarty to wada zgryzu, w której następuje brak styku zębów górnych i dolnych podczas zwarcia szczęk, wskutek czego tworzą one charakterystyczną szparę. Wady mogą mieć podłoże szkieletowe, mięśniowe lub wynikać ze złych nawyków. Po leczeniu ortodontycznym może dojść do nawrotu lub pogłębienia tej wady, jeśli:
- Nie wyeliminowano przyczyn — niewłaściwe układanie języka, oddychanie przez usta,
- Leczenie było nieprawidłowo zaplanowane i monitorowane,
- Brak retencji po zakończeniu procesu leczenia.
Zanim zostanie podjęta decyzja o założeniu aparatu ortodontycznego, ortodonta ma obowiązek przeprowadzenia pełnej, wieloetapowej diagnostyki. Jej celem jest nie tylko rozpoznanie rodzaju wady zgryzu, ale także ustalenie przyczyny i możliwych ograniczeń terapii.
Standardowa diagnostyka powinna obejmować:
Wywiad medyczny i stomatologiczny – z uwzględnieniem przebytych chorób, nawyków (np. ssanie kciuka, pozycja języka), wcześniejszych leczeń i oczekiwań pacjenta.
Badanie kliniczne jamy ustnej i twarzy – ocena symetrii twarzy, toru żucia, funkcji stawu skroniowo-żuchwowego (TMJ), toru oddychania, wymowy.
Zdjęcia RTG:
- Pantomogram (OPG) – dla ogólnej oceny zębów, korzeni i zatok,
- Zdjęcie cefalometryczne boczne – do analizy proporcji czaszkowo-szczękowych i ustalenia rodzaju wady (szkieletowa czy zębowa),
- CBCT (tomografia stożkowa).
Modele diagnostyczne — wyciski lub skany 3D do wykonania modeli gipsowych, lub cyfrowych.
Dokumentacja fotograficzna – zdjęcia zewnątrz- i wewnątrzustne (face, profil, uśmiech, łuki zębowe).
Analiza cefalometryczna – pozwala na precyzyjne zaplanowanie przesunięć zębów i ocenę ryzyka nawrotu wady.
Brak którejkolwiek z powyższych procedur może być uznany za niedbalstwo diagnostyczne i stanowić podstawę do dochodzenia roszczeń.
W jaki sposób powinny być monitorowane postępy leczenia ortodontycznego?
Leczenie ortodontyczne to proces długofalowy – jego powodzenie zależy od systematycznych i rzetelnych wizyt kontrolnych. Ich celem jest bieżąca ocena efektów leczenia, wprowadzanie korekt i zapobieganie powikłaniom (jak zgryz otwarty, protruzja zębów, resorpcja korzeni czy asymetria).
Częstotliwość wizyt kontrolnych:
- Aparaty stałe: co 4–6 tygodni – to standardowa częstotliwość dla modyfikacji łuków, aktywacji elementów ortodontycznych i kontroli efektów biomechanicznych.
- Aparaty zdejmowane: co 6–8 tygodni, chyba że lekarz zdecyduje inaczej.
- W przypadku alignerów (np. Invisalign) – kontrole mogą być rzadsze, ale wymagają precyzyjnego planowania i digitalizacji postępów.
Co powinno być oceniane na wizycie kontrolnej:
- Stopień przesunięcia zębów względem planu,
- Stan tkanek przyzębia i zębów (np. ruchomość, demineralizacje),
- Funkcja mięśniowa (język, wargi, mimika),
- Retencja i stabilność wcześniejszych wyników,
- Potrzeba wykonania zdjęć kontrolnych – np. co 6–12 miesięcy powinna być aktualizowana dokumentacja fotograficzna i RTG.
Przyczyny powstania zgryzu otwartego
Niewłaściwe planowanie i nadzór leczenia to najczęstsze błędy prowadzące do tego typu problemów:
- Brak diagnostyki: nie wykonano zdjęć RTG (pantomograficznego, cefalometrycznego), modeli diagnostycznych czy analizy zwarcia, co uniemożliwia właściwe planowanie leczenia,
- Błędny plan leczenia lub nieadekwatne monitorowanie postępów może skutkować niezamierzonym otwarciem zgryzu,
- Brak retencji po leczeniu ortodontycznym, co prowadzi do nawrotu wady.
Powstanie zgryzu otwartego po leczeniu może wiązać się z:
- Problemami w spożywaniu posiłków i wymową,
- Nieestetycznym uśmiechem, co wpływa na komfort psychiczny,
- Możliwością przeciążenia stawów skroniowo-żuchwowych,
- Długotrwałym leczeniem naprawczym, czasem chirurgicznym (leczeniem ortognatycznym).
Kiedy zachodzi możliwość dochodzenia odszkodowania?
Jeśli powikłania wynikają z błędów medycznych, pacjent ma prawo ubiegać się o odszkodowanie i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę. Dotyczy to w szczególności błędnej diagnozy lub braku koniecznych badań, braku poinformowania pacjenta o ryzykach związanych z leczeniem, nieprawidłowego prowadzenia terapii lub jej niewłaściwego zakończenia, powikłań wynikających z braku lub złego planu retencji.
Zgryz otwarty po leczeniu ortodontycznym — prawa pacjenta
Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta Pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej.
Termin „aktualna wiedza medyczna” nie może odnosić się do publikacji internetowych, broszur producenta sprzętu medycznego, artykułów naukowych itd., ale całokształtu wiedzy medycznej wraz z tezami potwierdzonymi udokumentowanymi i sformalizowanymi badaniami klinicznymi. Zasadą jest powstrzymanie się od stosowania niesprawdzonych metod, które są jeszcze na etapie eksperymentów i nie uzyskały dostatecznego uznania w środowisku medycznym, ponieważ jest to związane z wysokim ryzykiem. Dla oceny, czy postępowanie względem pacjenta następowało zgodnie z wymaganiami aktualnej wiedzy medycznej, istotny jest stan wiedzy z chwili postępowania, co ma szczególne znaczenie, jeśli weźmie się pod uwagę bardzo szybki postęp w medycynie (VI SA/Wa 136/19).
Zgodnie z art. 8 powyższej ustawy, pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych udzielanych z należytą starannością przez podmioty udzielający świadczeń zdrowotnych w warunkach odpowiadających określonym w odrębnych przepisach wymaganiom fachowym i sanitarnym. Przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych osoby wykonujące zawód medyczny kierują się zasadami etyki zawodowej określonymi przez właściwe samorządy zawodów medycznych.
Warunki, w których pacjent poddaje się określonym świadczeniom medycznym, nie mogą być swobodnie kształtowane przez podmioty udzielające tych świadczeń, ale wymagają bezwzględnego uwzględnienia standardów określonych w odrębnych przepisach. Ta prawna reglamentacja ma zagwarantować pacjentowi poczucie bezpieczeństwa i stanowić gwarancje zachowania podstawowych zasad ostrożności.
Wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 4 czerwca 2014 r. (I C 447/13)
Powódka miała przeprowadzane leczenie ortodontyczne w Gabinecie pozwanej. W ramach prowadzonego leczenia wykonano montaż górnego i dolnego łuku aparatu stałego. Na koniec leczenia zdemontowano łuk dolny, a następnie górny. W ramach stabilizacji zamontowano u powódki retainer lingwalny. Powódka została poinformowana o konieczności noszenia retainera przez okres dwóch lat z obowiązkiem zgłaszania się co 6 miesięcy na wizyty kontrolne.
Powódka zgłosiła się po wskazanym okresie celem demontażu szyny retencyjnej z dolnego łuku zębowego. W trakcie zabiegu i bezpośrednio po nim powódka uskarżała się na ból o bardzo dużym natężeniu. Lekarz zbagatelizował zgłoszone odczucia powódki i kontynuował demontaż retainera.
W związku z utrzymującymi się dolegliwościami powódka udała się na konsultację do innego gabinetu. Przeprowadzone tam badanie wykazało uszkodzenie tkanek twardych zębów, w tym obnażenie miazgi w zębach oraz odsłonięcie zębiny. Wykonano wówczas usunięcie obnażonej miazgi, a pozostałe ubytki zabezpieczono cementem glasjonomerowym.
Dalsze leczenie stomatologiczne uszkodzonych zębów powódka kontynuowała właśnie w tym gabinecie. Było to klikanaście wizyt, na które powódka specjalnie przyjeżdżała do Polski z Wielkiej Brytanii, gdzie powódka czasowo zamieszkuje. W trakcie leczenia, w badaniu na żywotność stwierdzono brak reakcji zęba 31. Pozostałe zęby wykazywały ostrą reakcję na zimno. W związku z pojawiającymi się dolegliwościami bólowymi konieczne było zastosowanie u powódki leczenia kanałowego dwóch kolejnych zębów 42 i 41. Odbudowane też zostały pozostałe uszkodzone zęby oraz ponownie założono szynę retencyjną.
Na konsultacji u chirurga stwierdzono u powódki brak kości wyrostka zębodołowego od strony przedsionkowej i językowej, skutkujący pojawiającymi się recesjami przyzębia. Rozpoznano również skośne położenie zęba 32 (dystalna inklinacja) w wyroku zębodołowym oraz bardzo wąski wyrostek zębodołowy w okolicy 32/33. W zaistniałym stanie uzębienia powódki, lekarz konsultujący odradził powódce wykonywanie działań protetycznych oraz chirurgicznych.
U powódki stwierdzono dużą wrażliwość uciskową prawego stawu skroniowo-żuchwowego, przednio przyśrodkowe przesunięcie krążka międzystanowego, mocno napięty mięsień żwacz, mięśnie podgnykowe, a także mięśnie podpotyliczne i mięśnie obręczy barkowej, zaburzenia powięziowe i wadliwy wzorzec ruchowy żuchwy.
Sąd zasądził od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 59.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w następstwie uszkodzenia mechanicznego ośmiu zębów, którego doznała podczas usunięcia retainera założonego po ściągnięciu stałego aparatu ortodontycznego.
Podsumowanie – zgryz otwarty po leczeniu ortodontycznym
Zgryz otwarty, który pojawia się po leczeniu ortodontycznym, to poważna wada mogąca wynikać z zaniedbań diagnostycznych, błędów w terapii lub braku kontroli nad procesem leczenia. Pacjent, który doświadczył takich komplikacji, ma pełne prawo domagać się zadośćuczynienia i odszkodowania, a orzecznictwo polskich sądów potwierdza, że takie roszczenia są skutecznie dochodzone. Kluczem do uniknięcia problemów jest rzetelna diagnostyka, bieżące monitorowanie i transparentna komunikacja między lekarzem a pacjentem.
Kancelaria radcy prawnego dr Tymoteusz Zych w ramach świadczonych usług pomoże w dochodzeniu Państwa praw w związku z błędami medycznymi.
Zapraszamy do kontaktu pod numerem telefonu 726 003 505.
