Zakażenia w domach opieki 

Zakażenia w domach opieki to problem, który wymaga szczególnej uwagi z perspektywy zarówno medycznej, jak i prawnej. W placówkach tych przebywają osoby starsze, często z wieloma schorzeniami przewlekłymi, które zwiększają ich podatność na infekcje. Dlatego zapobieganie zakażeniom oraz właściwe postępowanie w przypadku ich wystąpienia stanowią kluczowe aspekty funkcjonowania domów opieki.

Aspekty medyczne zakażeń w domach opieki

W domach opieki najczęstszymi zakażeniami są:

• infekcje dróg moczowych,
• zakażenia oddechowe,
• infekcje skóry,
• zakażenia wywołane przez drobnoustroje wielooporne, takie jak:
  • MRSA (gronkowiec złocisty oporny na metycylinę),
  • Clostridioides difficile.

Źródłem infekcji mogą być jednakowo:

• zewnętrzne czynniki jak np. osoby odwiedzające,
• jak i wewnętrzne, takie jak niewłaściwe praktyki higieniczne personelu czy zanieczyszczone środowisko placówki.

Profilaktyka

Aby ograniczyć ryzyko zakażeń, domy opieki muszą prowadzić skuteczny nadzór epidemiologiczny. Zgodnie z wymogami sanitarno-epidemiologicznymi określonymi przez Państwową Inspekcję Sanitarną, każda placówka powinna mieć opracowane i wdrożone standardy dotyczące:

• czyszczenia,
• dezynfekcji,
• postępowania w sytuacjach kryzysowych.

Ważnym elementem jest również dokumentowanie wszelkich zdarzeń związanych z zakażeniami, co umożliwia analizę ryzyka i podejmowanie działań naprawczych.

Warto zwrócić uwagę na rolę szczepień ochronnych, które są istotnym narzędziem w profilaktyce zakażeń wśród osób starszych. Przykładem jest szczepienie przeciwko grypie czy pneumokokom, które znacząco zmniejszają ryzyko powikłań infekcyjnych. Obowiązek informowania podopiecznych i ich rodzin o dostępności szczepień wynika z przepisów ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta.

Aspekty prawne problemu zakażeń

Podstawy prawne dotyczące zapobiegania zakażeniom w tego typu placówkach wynikają z przepisów prawa krajowego i międzynarodowego, w tym z ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. 2008 nr 234 poz. 1570). W myśl tej ustawy placówki opiekuńcze są zobowiązane do wdrażania odpowiednich procedur higienicznych i nadzoru epidemiologicznego, a także do współpracy z organami sanitarnymi. Na dyrektorach i personelu domów opieki ciąży obowiązek zapewnienia bezpiecznego środowiska dla podopiecznych. To obejmuje m.in. regularne szkolenia personelu z zakresu profilaktyki zakażeń oraz stosowanie odpowiednich środków ochrony indywidualnej.

Niedopełnienie obowiązków związanych z zapobieganiem zakażeniom może skutkować nie tylko konsekwencjami zdrowotnymi, ale również prawnymi. Zgodnie z art. 415 kodeksu cywilnego, w przypadku wystąpienia szkody spowodowanej zaniedbaniem, poszkodowany (lub jego przedstawiciel) może dochodzić odszkodowania. Co więcej, przepisy Kodeksu karnego (art. 160 § 1) wskazują, że narażenie osoby na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia jest czynem karalnym.

Orzecznictwo

Wiesława K., była kierowniczka prywatnego domu seniora w Brzozówce pod Toruniem, została skazana dnia 16 października 2023 r. przez Sąd Okręgowy w Toruniu za narażenie życia i zdrowia pensjonariuszy na zakażenie wirusem SARS-CoV-2. Wyrok dotyczył zdarzeń z okresu od 18 do 26 grudnia 2020 roku. Wówczas oskarżona, mimo występowania objawów typowych dla COVID-19 (kaszel, katar, złe samopoczucie, bóle głowy, utrata węchu i smaku), kontynuowała pracę. Miała też bezpośredni kontakt z pensjonariuszami i nie stosowała środków ochrony osobistej, takich jak maseczki czy rękawiczki. Sąd uznał, że Wiesława K. nieumyślnie sprowadziła niebezpieczeństwo dla życia i zdrowia wielu osób. Powodowała przy tym zagrożenie epidemiologiczne w postaci możliwości zakażenia wirusem SARS-CoV-2 lub szerzenia się choroby COVID-19.

Wymierzona kara to:

• rok pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na trzy lata,
• grzywna w wysokości 2000 złotych,
• pięcioletni zakaz prowadzenia działalności gospodarczej związanej z opieką nad osobami:
  • chorymi,
  • niepełnosprawnymi,
  • w podeszłym wieku.

Wyrok był nieprawomocny, a wszystkie strony postępowania wystąpiły o jego pisemne uzasadnienie, co sugeruje możliwość złożenia apelacji. Sprawa była również przedmiotem kontroli przeprowadzonej w lutym 2021 roku przez Wydział Polityki Społecznej Kujawsko-Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego, która wykazała liczne nieprawidłowości w funkcjonowaniu placówki.

Podsumowanie

Podsumowując, zakażenia w domach opieki stanowią wyzwanie, które wymaga kompleksowego podejścia, uwzględniającego zarówno aspekty medyczne, jak i prawne. Tylko dzięki odpowiedzialności personelu, przestrzeganiu procedur oraz stałemu nadzorowi epidemiologicznemu można skutecznie minimalizować ryzyko zakażeń i zapewniać seniorom godne i bezpieczne warunki życia. W sytuacji, gdy dochodzi do zaniedbań, osoby poszkodowane mają prawo dochodzić swoich roszczeń, co dodatkowo podkreśla wagę przestrzegania obowiązujących standardów w tej dziedzinie.