Brak diagnozy przy wstrząsie hipowolemicznym i jego objawy

Brak diagnozy przy wstrząsie hipowolemicznym jest sytuacją krytyczną, która niesie ze sobą poważne konsekwencje zdrowotne i prawne. Wstrząs hipowolemiczny to stan zagrażający życiu. Wynikają on z utraty dużej ilości krwi lub innych płynów ustrojowych. Prowadzi to do niedostatecznego zaopatrzenia tkanek w tlen i składniki odżywcze. Szybka identyfikacja tego stanu oraz wdrożenie odpowiednich działań są kluczowe dla ratowania życia pacjenta. Zaniedbanie w tej dziedzinie może prowadzić nie tylko do poważnych uszczerbków na zdrowiu pacjenta, ale także do odpowiedzialności karnej i cywilnej osób odpowiedzialnych za jego diagnozę i leczenie.

Objawy i przyczyny wstrząsu hipowolemicznego

W polskim systemie prawnym obowiązek odpowiedniego i terminowego rozpoznania wstrząsu hipowolemicznego spoczywa na lekarzach, którzy działają na podstawie ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (t.j. Dz.U. 2021 poz. 790). Zgodnie z art. 4 tej ustawy, lekarz jest zobowiązany do wykonywania swoich obowiązków zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, przy zachowaniu należytej staranności oraz z poszanowaniem praw pacjenta. Brak diagnozy w przypadku wystąpienia objawów sugerujących wstrząs hipowolemiczny, takich jak:

• gwałtowny spadek ciśnienia tętniczego,
• tachykardia,
• bladość skóry,
• chłodne kończyny,

może zostać uznany za naruszenie tych zasad.

Wstrząs krwotoczny jako stan nagły

Wstrząs hipowolemiczny należy do kategorii stanów nagłych. Oznacza to, że wymaga niezwłocznej interwencji medycznej. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 16 marca 2020 r. w sprawie standardu organizacyjnego opieki zdrowotnej w stanach nagłych (Dz.U. 2020 poz. 482), placówki medyczne mają obowiązek dysponować zasobami i procedurami umożliwiającymi szybką diagnostykę i leczenie takich przypadków. Nieprzeprowadzenie wstępnej oceny pacjenta na podstawie standardy, takie jak system ABCDE, który zakłada ocenę podstawowych funkcji życiowych, stanowi poważne naruszenie procedur medycznych.

Odpowiedzialność lekarza

Niedopełnienie obowiązków diagnostycznych w przypadku wstrząsu hipowolemicznego może być również podstawą do odpowiedzialności cywilnej na gruncie przepisów Kodeksu cywilnego (Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93 z późn. zm.). Zgodnie z art. 415 Kodeksu cywilnego, kto ze swojej winy wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. W kontekście medycznym zaniedbanie może dotyczyć nie tylko błędów w ocenie stanu pacjenta, ale także braku komunikacji między członkami zespołu medycznego czy opóźnienia w podjęciu leczenia, co może skutkować poważnymi powikłaniami zdrowotnymi, a nawet śmiercią pacjenta.

Również kodeks karny (Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553 z późn. zm.) przewiduje konsekwencje dla osób, które dopuściły się zaniedbań w postępowaniu z pacjentem. W przypadku ciężkiego uszczerbku na zdrowiu lub śmierci pacjenta art. 160 §2 i §3 Kodeksu karnego mówi o odpowiedzialności osób zobowiązanych do opieki nad pacjentem. Brak diagnozy wstrząsu hipowolemicznego, zwłaszcza gdy objawy były wyraźne, może być zakwalifikowany jako narażenie pacjenta na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.

Pod względem etycznym, brak diagnozy wstrząsu hipowolemicznego narusza zasady Kodeksu Etyki Lekarskiej, w tym zasadę nadrzędności dobra pacjenta. Lekarze mają obowiązek nie tylko działania w najlepszym interesie pacjenta, ale także stałego podnoszenia swoich kwalifikacji zawodowych, co oznacza, że powinni być przygotowani do rozpoznawania stanów zagrożenia życia, takich jak wstrząs hipowolemiczny.

Orzecznictwo

Wyrok Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 16 listopada 2021 r., sygn. akt I Ca 519/21

Powódka W. G. domagała się zadośćuczynienia za śmierć swojego brata, 3-letniego K. G., który zmarł na skutek powikłań po zabiegu laparoskopii zwiadowczej przeprowadzonej w Centrum (…) Sp. z o.o. w Ł. W toku zabiegu doszło do krwotoku wewnętrznego, a wdrożone postępowanie medyczne było niewystarczające, co doprowadziło do wstrząsu hipowolemicznego i śmierci dziecka. W chwili śmierci brat powódki miał 3 lata, a ona 11 miesięcy.

Sąd Rejonowy zasądził na rzecz powódki kwotę 30 000 zł z odsetkami, oddalając powództwo w pozostałym zakresie (żądanie wynosiło 50 000 zł).

Sąd Apelacyjny potwierdził odpowiedzialność Szpitali (…) Sp. z o.o., opartą na art. 415 k.c. i art. 430 k.c., stwierdzając liczne błędy w procedurze medycznej (m.in.:

• niewystarczające opanowanie krwotoku,
• nieodpowiednia kontrola stanu pacjenta,
• opóźnienia w podjęciu działań ratunkowych).

Sąd uznał, że kwota 30 000 zł jest adekwatna, uwzględniając:

• młody wiek powódki w chwili zdarzenia i ograniczone rozumienie straty;
• brak zaburzeń psychicznych u powódki;
• niewymierny charakter krzywdy.

Sąd podkreślił, że ustalenie wysokości zadośćuczynienia leży w zakresie uznania sędziowskiego, a interwencja sądu II instancji jest uzasadniona tylko w przypadku rażąco niewłaściwej kwoty, czego tutaj nie stwierdzono.

Obie apelacje oddalono, uznając, że wyrok Sądu Rejonowego jest zgodny z obowiązującymi przepisami i ustaleniami faktycznymi. Koszty postępowania apelacyjnego zniesiono między stronami.

Podsumowanie

Warto podkreślić, że brak diagnozy w takich przypadkach wynika niekiedy z:

• nieadekwatnego systemu organizacyjnego w placówkach medycznych,
• braku dostępu do nowoczesnych technologii diagnostycznych,
• niedoborów kadrowych.

Niemniej jednak obowiązujące przepisy prawne nie zwalniają lekarzy i placówek medycznych z odpowiedzialności za zapewnienie pacjentom odpowiedniego poziomu opieki. Dlatego tak istotne jest, aby w przypadku wstrząsu hipowolemicznego każdy członek zespołu medycznego działał z najwyższą starannością, mając na uwadze zarówno obowiązujące standardy medyczne, jak i przepisy prawne.