Zakażenie podczas in vitro — procedury leczenia niepłodności

Zakażenie podczas in vitro, choć rzadkie, jest istotnym zagadnieniem zarówno z punktu widzenia medycznego, jak i prawnego. W procedurze zapłodnienia pozaustrojowego (in vitro fertilization – IVF) może dojść do zakażenia na różnych etapach, w tym podczas:

• pobierania komórek jajowych,
• przechowywania zarodków,
• czy transferu zarodków do macicy.

W sytuacji wystąpienia zakażenia, kluczowe staje się ustalenie jego źródła, odpowiedzialności podmiotów medycznych, a także praw pacjenta.

Perspektywa medyczna zapłodnienia in vitro

Z perspektywy medycznej zakażenie podczas IVF może mieć poważne konsekwencje. Najczęściej spotykane infekcje dotyczą obszaru narządów rodnych kobiety. Może to prowadzić do zapalenia narządów miednicy mniejszej (PID – pelvic inflammatory disease). Zakażenia mogą być wywołane przez bakterie, wirusy czy grzyby. Ich wystąpienie jest związane przede wszystkim z nieprawidłową aseptyką w trakcie zabiegu. Infekcje mogą również pojawić się w wyniku użycia zanieczyszczonych narzędzi medycznych, nieprawidłowego postępowania z materiałem biologicznym, czy niewłaściwego przechowywania zarodków.

Perspektywa prawna — standardy procedury leczenia niepłodności

Z prawnego punktu widzenia, w Polsce procedury IVF są uregulowane przez ustawę z dnia 25 czerwca 2015 r. o leczeniu niepłodności (Dz.U. z 2015 r. poz. 1087). Zgodnie z art. 39 tej ustawy, ośrodki prowadzące procedurę IVF są zobowiązane do spełniania określonych standardów dotyczących:

• warunków higienicznych,
• bezpieczeństwa biologicznego,
• jakości procedur medycznych.

Każda placówka medyczna, która prowadzi leczenie niepłodności metodą zapłodnienia pozaustrojowego, musi działać zgodnie z wymogami prawa. Dotyczy to szczególnie regulacji dotyczących bioasekuracji i aseptyki. Niedopełnienie tych wymogów może prowadzić do odpowiedzialności cywilnej i karnej, jeśli pacjentka dozna uszczerbku na zdrowiu w wyniku zakażenia.

Odpowiedzialność cywilna

Podstawą odpowiedzialności cywilnej ośrodków medycznych, w przypadku zakażenia podczas IVF, są przepisy kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 415 KC, „kto z winy swojej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia”. Jeśli dojdzie do zakażenia wskutek zaniedbania, np. niewłaściwego przeprowadzenia procedur sterylizacji lub nieodpowiedniego postępowania z materiałem biologicznym, pacjentka ma prawo dochodzić odszkodowania z tytułu poniesionej szkody. Szkoda może obejmować zarówno uszczerbek na zdrowiu fizycznym, jak i psychicznym, w tym ból i cierpienie związane z utratą szansy na posiadanie dziecka.

Odpowiedzialność zawodowa

Odpowiedzialność za zakażenie podczas in vitro może również wynikać z przepisów dotyczących odpowiedzialności zawodowej lekarzy. Zgodnie z ustawą o zawodzie lekarza i lekarza dentysty (Dz.U. z 1997 r. nr 28 poz. 152), każdy lekarz ma obowiązek postępować zgodnie z aktualną wiedzą medyczną i dbać o dobro pacjenta. Naruszenie tego obowiązku, prowadzące do zakażenia pacjenta, może skutkować odpowiedzialnością dyscyplinarną, a także cywilną czy nawet karną, w zależności od skutków zdrowotnych.

Zakażenia z przyczyn niezależnych

Warto również zaznaczyć, że zakażenia podczas in vitro mogą wynikać z przyczyn niezależnych od placówki medycznej, jak np. istniejące infekcje w organizmie pacjentki, które mogły zostać uaktywnione w trakcie zabiegu. Dlatego ważnym elementem procedury IVF jest wcześniejsza diagnostyka i wywiad medyczny, które mają na celu identyfikację potencjalnych ryzyk zdrowotnych.

Obowiązki informacyjne w związku z zabiegiem

Pacjentki, które zdecydują się na in vitro, powinny być szczegółowo poinformowane o wszelkich ryzykach związanych z procedurą, w tym o ryzyku zakażenia podczas in vitro. Zgodnie z art. 9 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz.U. z 2009 r. nr 52 poz. 417), każdy pacjent ma prawo do pełnej i rzetelnej informacji na temat:

• stanu zdrowia,
• proponowanych metod leczenia,
• ryzyka związanego z zabiegiem oraz możliwych skutków ubocznych.

W sytuacji, gdy pacjentka nie zostanie odpowiednio poinformowana o ryzyku zakażenia, a dojdzie do infekcji, może to stanowić podstawę do dochodzenia roszczeń na drodze cywilnoprawnej.

Orzecznictwo

Wyrok Sądu Rejonowego w Opolu z dnia 25 lutego 2019 r. (sygn. akt I C 1295/15) dotyczył sprawy powódki B. M., która domagała się odszkodowania od (…) Sp. z o.o. za szkodę doznaną podczas zabiegu punkcji jajników w ramach procedury in vitro. Powódka zarzuciła pozwanej, że w wyniku zabiegu doszło do przebicia pęcherza moczowego, co wymagało pilnej interwencji chirurgicznej ratującej życie.

Jednym z problemów zdrowotnych, które pojawiły się po zabiegu punkcji jajników, były zakażenia bakteryjne pęcherza. Powódka po operacji miała uczucie parcia na pęcherz oraz doświadczała częstych zakażeń bakteryjnych, co zostało powiązane z przebytym zabiegiem i późniejszymi powikłaniami zdrowotnymi. Powódka odzyskała zdrowie, ale wcześniej przez pewien czas zmagała się z infekcjami pęcherza moczowego, które były wynikiem przebytych komplikacji zdrowotnych

Sąd ustalił, że zabieg punkcji wykonano poprawnie, ale wystąpiło rzadkie powikłanie – uszkodzenie pęcherza moczowego. Lekarz prowadzący zbagatelizował zgłaszane przez powódkę dolegliwości, co doprowadziło do pogorszenia jej stanu zdrowia. Sąd przyznał powódce 50 000 zł tytułem zadośćuczynienia oraz zasądził dodatkowe koszty procesu i zwrot kosztów zastępstwa procesowego.

Podsumowanie

Podsumowując, zakażenia podczas in vitro są rzadkim, ale potencjalnie poważnym problemem. Placówki medyczne są zobowiązane do zapewnienia najwyższych standardów higienicznych i bioasekuracyjnych, a ich naruszenie może prowadzić do odpowiedzialności prawnej. Pacjentki mają prawo do pełnej informacji o ryzykach związanych z zabiegiem, a w przypadku zakażenia – do dochodzenia swoich praw na gruncie prawa cywilnego oraz przepisów dotyczących ochrony praw pacjenta.

Kancelaria Radcy Prawnego dr Tymoteusz Zych w ramach świadczonych usług udzieli pomocy i wsparcia w zakresie sprawy związanej z zakażeniem. 

Zapraszamy do kontaktu pod numerem telefonu 726 003 505.